Beletrystyka

Jako XVI tom Pereł Literatury Śląskiej ukazała się nowela Hugo Gnielczyka "Das Grubenpferd / Siwek". Książka w niemieckiej i polskiej wersji językowej z fragmentami dialogów po śląsku (zapis standardem ślabikorzowym).

Hugo Gnielczyk urodził się w 1888 roku w Ujeździe, a zmarł w 1977 w Rosenheim. Tworzył jako Hugo Eichhof.

Strony: 166

Oprawa: miękka

Siedemnasty tom Pereł Literatury Śląskiej pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz przynosi nam dwujęzyczne (niemiecko-polskie) opowiadanie prozatorskie górnośląskiego wieszcza z widocznymi wątkami autobiograficznymi z lat 1908-12, podczas ostatnich lat w łubowickim pałacu.

Tłumaczenie z niemieckiego: Janusz Cybulski

Strony: 100

Wydanie jest zbiorem podań, legend i bajek  górnośląskich, które opublikowane zostały po raz pierwszy w 1922 roku we wrocławskim wydawnictwie Priebatsch, wznowiono nakład dziesięć lat później („Sagen und Märchen aus Oberschlesien”, Breslau 1922, 1932). Dzięki Elisabeth Grabowski do dziś zachowały się opisy Śląska z przełomu XIX i XX wieku. Jej książka to skarbnica wiedzy i źródło legend, bajek, opowieści i tradycji, z którymi już dziś nie spotykamy się. Tom liczy 53 podania i bajki, podzielone na kilka działów, w tym szczególnie liczne o popularnym na Górnym Śląsku motywie wodnika (utopiec, Wassermann) oraz górnicze, głównie o Skarbniku (Berggeist). Większość tych tekstów autorka zebrała „w terenie”, gromadząc je, jak napisała w tomie, od 1870 roku, a więc od dzieciństwa. W większości przypadków odnotowała, z jakiej miejscowości pochodzi dana legenda czy bajka. Co więcej, zapisała również, kto przekazał jej daną opowieść. W ten sposób zbiór bajek ma charakter dzieła etnograficznego, obejmującego bardzo różne części Górnego Śląska (Tarnowskie Góry, Murcki, Racibórz, Głubczyce, Opole, Leśnica, Krapkowice, Głuchołazy, Pszczyna, Toszek, Mikołów, Hulczyńskie). Nie jest to jednak praca stricte naukowa, jest bowiem napisana w typowy dla tej autorki sposób – przystępnie, a zarazem na wysokim poziomie językowym.

Nowa górnośląska powieść Szczepana Twardocha

Pożądanie. Władza. Uległość.
Co stracisz walcząc o godność?
Epicka powieść o rewolucji, wojnie i miłości.
11 listopada 1918. Leutnant Alois Pokora wychodzi ze szpitala na ulice zrewoltowanego Berlina. Stary świat się skończył.
La Belle poque umarła w okopach I wojny światowej. Nowy świat rodzi się w bólach: na froncie zachodnim i podczas rewolucji, przetaczającej się przez pokonane Niemcy.
Alois nie należał do starego świata, nie należy też do nowego. Syn górnika z Górnego Śląska, zrządzeniem losu wyrwany z proletariackiej rodziny, wszędzie spotyka się z pogardą i odrzuceniem. Samotny i prześladowany, wierzy tylko w erotyczną relację z perwersyjną, dominującą Agnes. Jednak w świecie, który się skończył, nic nie jest prawdziwe.
Pokora to porywająca powieść o miłości, wojnie i rewolucji. Epicka historia o Berlinie i Śląsku, o Niemcach i Polakach, o podziałach społecznych i etnicznych. O pożądaniu, władzy, uległości i cenie, jaką płaci się w walce o godność.

Czwarty tom Tetralogii Zabrzańskiej: "Krojcok".

Akcja czterech („Hubertus”, „Krampus”, „Krojcok” i "Post mortem") najnowszych powieści Adama Regiewicza rozgrywa się w Zabrzu. Dokładne opisy miejsc i lokalizacje pozwalają mieszkańcom poczuć się, jakby sami przemieszczali się po mieście, towarzysząc inspektorowi Ryszardowi Bułkowskiemu, nazywanego przez wszystkich „Bagietą”. W książkach znajdziemy nieszablonowe zbrodnie, nawiązujące do różnych kultów, historii i innych zjawisk. Coś, co wydaje się oczywiste po pierwszych stronach powieści, nagle okazuje się być całkiem inne, zostawiając zaskoczonego czytelnika.

Adam Regiewicz jest profesorem nauk humanistycznych na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie, a z zamiłowania filmoznawcą i antropologiem. Przez wiele lat był nauczycielem zabrzańskiego liceum, obecnie kieruje Instytutem Literaturoznawstwa. Autor kryminałów „Kamienica przy Antycznej” i „Ucieczki Jakuba Krafta”.

Mówią, że mowa jest srebrem, a milczenie złotem. Czy zawsze? Czy przypadkiem milczenie nie jest sposobem na wyparcie z pamięci tragicznych wydarzeń, których się było świadkiem albo współsprawcą? Czy nie powoduje cierpienia, nie niszczy rodzin, nie dzieli społeczności? Czy nie zabija?

Annemarie, która przybywa z głębi Rzeszy na opolską wieś, by w ramach Reichsarbeitsdienst pełnić służbę w gospodarstwie Stanoschów i Paul, który, oczekując na wezwanie do Wehrmachtu, zmaga się z rodzinnymi problemami przerastającymi jego młodzieńczy umysł. Oboje są młodzi, oboje są świadkami takich wydarzeń i oboje woleliby nie wiedzieć i nie widzieć.

Te ôpolske dziołchy, wielkie paradnice, kŏzały se posyć cerwōne spōdnice…” Monika Neumann czerwonej spódnicy jeszcze nie posiada, ale ôpolskōm dziołchōm jest z krwi i kości. Jest absolwentką Instytutu Filologii Germańskiej w Opolu i już za bajtla odkryła w sobie szczególne upodobanie do historii o tym, jak na jej małym skrawku Ślōnska bōło piyrwej.

Klasyka światowej literatury po śląsku - dla dzieci i dorosłych - przetłumaczona z angielskiego na śląski przez Grzegorza Kulika.

Śląska wersja książki "Alicja w krainie dziwów" z oryginalnymi ilustracjami Johna Tenniela oraz audiobookiem czytanym po śląsku przez Annę Bączek-Lieber.

Nowe tłumaczenie Grzegorza Kulika wypełnia kolejną lukę. Pokazuje, że po śląsku można myśleć i mówić o sprawach abstrakcyjnych, można budować metafory, można opisywać świat czarodziejski i zaczarowany. Kolejne tłumaczenia charakteryzuje coraz bogatsze słownictwo, synonimika, subtelniejsze są struktury syntaktyczne. „Przigody ôd Alicyje we Kraju Dziwōw” to lektura dla śląskojęzycznych fanów powieści i czarodziejskich opowieści, filozoficznych opowiastek i wierszowanych refleksji.

prof. Jolanta Tambor

Strony: 192

Oprawa: twarda

audiobook: płyta CD z plikami mp3

Obrazy na okładkach, podobnie jak w Paternoster Honoraty Faber, są autorstwa Sabiny Pasoń, bo Pulver to na wskroś kobieca książka. Pulver osadzony  jest w odwiecznej historii Blütenev’, Malzmia, Fruchtmartha dodających sił i dbających o rozum i duszę oraz ciało swych bartników, piernikarzy, piwowarów, rzeźbiarzy i mnichów.

Narrator to architekt  Konstanty Faber – brat Georga szachisty, organisty i przedsiębiorcy.

Rzecz dzieje się na Górnym Śląsku w jego magicznym pejzażu  zmienianym Heddę:

„Hedviga, famulusa Konstantego, tak w myślach nazwałem dziewoję, która miała mnie zawieźć do naszego miasta i towarzyszyć na Górnym Śląsku. Możliwe, że opalona, złotowłosa kujonka w krótkawych spodniach znajdująca sens życia w zdobywaniu wiedzy      o dziejach minionych, dającej się wyuczyć bez zrozumienia istoty czasu, miejsca i ludzi była moją bratanicą. Coś tam do mnie docierało o potomstwie brata, ale ponieważ sam nie poruszał tego tematu to i ja nie odczuwałem takiej potrzeby.

Próbowała osiągnąć swój cel zimnym, beznamiętnym, wręcz bezdusznym studiowaniem, naśladowaniem, powielaniem. Zapomniała o sercu i duszy, o duchach gliny, wosku, drewna, kamienia, czyli o naszym Bogu wcielonym, którego uwięziła w laptopie. Dumna architektka, ba, urbanistka przyszłości, zbierała, gromadziła, kumulowała szkice już istniejących budynków, a rysowała przecież całkiem, całkiem przyzwoicie i w swoich projektach bez szansy realizacji łączyła najniezwyklejsze idee gigantów dobrego smaku czasów minionych. Neuschwanstein wpływa w jej szkicowniku w Sagradę Familię Tadż Machal wchłania Watykan i Wersal, Wielki Mur okala Chichen Itza, katedry stoją w lasach deszczowych, barokowy kościół Wies dryfuje na Santa Marii – doskonałe czarno-białe kompozycje.

Była wzorcową molicą książkową i bardzo utalentowaną inżynierką VR, specjalistką głębokiego uczenia się - SF, poruszała się zgrabnie w świecie nowoczesności.

Nie dane jej też zrozumieć ukochania przyrody czy sztuki jej ojca. O Bachu słyszała, owszem słyszała. No tak Bach, Beethoven. Ktoś, coś, gdzieś, kiedyś na organy? Fajna muza… No i tyle. Bach wykorzystywał córki do przepisywania kompozycji, a Beethoven kiepsko płacił kopistce, córce gewerkena.

Za ekscytujące uznała poznanie tego, co myśleli i czego dowiedzieli się dawni budowniczowie (oraz budownicze!). Aby przyswoić (ukraść) to i wymieszać (zmiksować)     w swych projektach. Subiektywne (de gustibus…), architektoniczne poronienie, ukrywała pod nazwą travailleryzmu. W skrytości ducha szczerze podziwiała poprzedników.  Była przekonana, że uwierzytelni prowokacyjny melanż stażem u mnie, u  budowniczego o nieskalanej reputacji zawodowej i niepodważalnych osiągnięciach, o niekłamanej sławie i prestiżu, z mnóstwem zleceń i furą pieniędzy.”

Trzy części serii ROZDROŻA w jednym tomie - nowe wydanie debiutanckiej sagi Sabiny Waszut.

Pełna nostalgii opowieść o rodzinie, w której życie wplotła się burzliwa historia Górnego Śląska

Rok 1934. Od kilkunastu lat Górny Śląsk podzielony jest między Polskę i Niemcy. Nowa rzeczywistość jest trudna dla mieszkańców, do wielu domów wkrada się bieda. Wszechobecny kryzys dotyka również rodzinę Trauter, która musi przenieść się do popadającego w ruinę domu.

Wchodząca w dorosłość Sophie Trauter powoli oswaja się z nowym miejscem. Jej jedyną odskocznią od obowiązków są spotkania z sąsiadem Władkiem Zaleskim - synem powstańca walczącego o polski Śląsk. Zakochani pobierają się w maju 1939, są pełni nadziei na lepsze i dostatniejsze życie. Pierwszy września rujnuje wszystkie ich plany. Sophie podejmuje pracę w niemieckim urzędzie w Pless, a Władek zostaje zmuszony do walki po obu stronach konfliktu. Oboje mierzą się z własną tożsamością.

Opowieść o człowieku, który dla odnalezienia zaginionego ucznia gotów był poświęcić wszystko, a zarazem przewrotna biografia Gliwic miasta o dwóch tożsamościach, które dzieli czas.
Lato, 1932 rok. Do niemieckiego Gleiwitz w pogrążonej w kryzysie Rzeszy przyjeżdża młody nauczyciel. Martin Weber szybko zdobywa zaufanie dyrektora szkoły i sympatię uczniów, wśród których są synowie gliwickich fabrykantów i miejscowej śląsko-niemieckiej elity. Jednak gdy naziści dochodzą do władzy, konflikt w szkole jest nieuchronny. Następuje zderzenie etycznych postaw i idei, a stawką w walce o dusze młodych ludzi staje się życie
Współczesne Gliwice. Ambitny nauczyciel Marcin Burdyga dostaje pracę w prestiżowym liceum. Jest lubiany przez uczniów, ale zarazem budzi zawiść współpracowników, którzy nie chcą w swoim gronie mąciciela. Pewnego dnia znika bez wieści jeden z jego uczniów. Marcin, działając wbrew policji i wbrew logice, podejmuje prywatne śledztwo, aby odnaleźć podopiecznego. Jego poszukiwania stają się początkiem podróży w czasie, a zarazem tworzą przewrotną opowieść o Gliwicach? Gleiwitz? A może Glajwic?

Smrek. Monografia historyczna to antologia fragmentów ponad trzydziestu historycznych tekstów związanych z tytułowym izerskim wzniesieniem — relacji podróżnych, listów, wspomnień, dzieł naukowych, haseł encyklopedycznych — obejmujących okres od drugiej połowy XVIII do początku XX wieku. Opatrzono je współczesną codą, na którą składają się wiersze Grzegorza Tomickiego z cyklu Wariacje gersdorfowskie. Patronem tomu jest Adolph Traugott von Gersdorf (1744–1807), właściciel Unięcic i łużyckiej części samej góry — to za jego sprawą Smrek (Smrk, Tafelfichte, 1124 m n.p.m.) zyskał sławę i stał się atrakcją turystyczną; on sam odwiedził szczyt ponad 80 razy. Pośród pozostałych autorów spotkamy m.in. przyszłego prezydenta USA, pruskiego feldmarszałka, przyrodników, geologów, mineralogów, krajoznawców, ludzi pióra, artystów, historyków, duchownych, a także nauczyciela pewnej wiejskiej szkoły. Perspektywy, z których piszą, pokazują pierwsze od zachodu wzniesienie Gór Olbrzymich — punkt graniczny od zarania dziejów — w kulturowo-historyczno-podróżniczym kalejdoskopie, tworzącym wszechstronny literacki portret jedynego w swym rodzaju izerskiego fenomenu oraz jego najbliższego otoczenia, należącego do trzech krain geograficznych: Śląska, Czech i Łużyc. Całości dopełniają ilustracje z epoki, m.in. grafiki Friedricha Christopha Nathego, towarzysza wielu wypraw pana von Gersdorfa, oraz mało znany rysunek Caspara Davida Friedricha.

Hindenburg jesienią 1934 roku. Mroczne tajemnice rodziny inżyniera Huty Donnersmarcka doprowadzają do tragedii.

Angielska dziennikarka Lotti Dehner wraca na Górny Śląsk i prosi lipińskiego radcę Adolfa Jendryska, aby towarzyszył jej podczas przyjęcia w domu inżyniera Wilmara Tebbe. W czasie kolacji dochodzi do tajemniczego zabójstwa. Jendrysek rozpoczyna śledztwo.

Klimat wyjęty wprost z powieści Agaty Christie. Adolf Jendrysek niczym Herkules Poirot

W najnowszej powieści Moniki Kassner znalazłam wszystko to, co cenię sobie w dobrych kryminałach – zawiłe dochodzenie, subtelne poczucie humoru i trzymającą w napięciu fabułę naznaczoną rodzinnym sekretem.

Autorka przenosi czytelnika w świat przedwojennego Hindenburga (Zabrza) z taką łatwością, jakby sama zaledwie chwilę wcześniej spacerowała tamtejszymi ulicami. Szeroka wiedza historyczna w połączeniu z lekkim piórem, to przepis na doskonały kryminał retro, od którego trudno się oderwać.

Sabina Waszut

Jesień roku 1934. Górny Śląska po obu stronach granicy. Nie wszyscy godzą się z policyjnymi ustaleniami sprzed siedmiu lat… W sierpniu 1927 roku w zaskakujących okolicznościach ginie znany i ceniony rybnicki lekarz Ryszard Rolnik. Mieszkający w Hindenburgu jego stary ojciec Anton nie potrafi pogodzić się z wynikami policyjnego śledztwa. Przekonuje lipińskiego radcę Adolfa Jendryska do ponownego zbadania tej sprawy. Przyjmując wyzwanie, Jendrysek zderza się z opanowującym przedwojenne Niemcy nazizmem.

Trochę powikłanej historii Górnego Śląska w latach międzywojennych, odrobina wątków obyczajowych, szczypta brawurowych dialogów w gŏdce. A na dokładkę radca Jendrysek, typ niepokorny, ale sympatyczny. Co to takiego? Przepis na świetny kryminał wymyślony przez Monikę Kassner. Lektura tej powieści była dla mnie prawdziwą ucztą kryminalną.

Robert Ostaszewski - autor kryminałów, juror Nagrody Kryminalnej Piły.

Świętochłowice. Rok 1934. Właściciel restauracji „U Mally’ego” - Georg Salzmann - tonie w długach. W efekcie popełnia samobójstwo. Policja przeprowadza szybkie śledztwo i zamyka sprawę. Wierzyciele zostają z niczym. „U Mally’ego” zaczynają się tajemnicze kradzieże. Miejscowy radca prawny Adolf Jendrysek nie wierzy w policyjną wersję wydarzeń. Rozpoczyna prywatne śledztwo.

Marcin Melon o "Sprawie Salzmanna":

Wiela jo bych dōł, coby dwajścia lot do zadku szło poczytać tako ksiōnżka… Ksiōnżka, keryj akcyjo niy zasmyczy Wos do Nowego Jorku, Warszawy abo inkszego Gran Chaco. Tukej rajzujymy w czasie, na Ślōnsk, po kerym drałowali nasze starziki, blank inkszy niż tyn nasz, chocioż przeca naôbkoło te same chaupy. Tyn Hajmat, kery znocie z ôsprowianio ōumy i ōupy, u Moniki Kassner zaś żyje, a downe Ślōnzoki sōm blank na nos podane: tyż sōm miyndzy nimi gizdy lagramyncke i bohatyry, kere czegoś szukajōm we swojim żywobyciu, chocioż same jeszcze ani niy wiedzōm czego. Kej ftoś Wos pyto na tako rajza w czasie, to niy ma ani co sie zastanawiać, ino włazić do tyj machiny i jadymy na Ślōnsk 1934. Zoboczycie jak sam tukej było za starego piyrwyj i eli richtiś wszysko było lepsze jak dzisiej.

W gratisie pocztówka autorstwa Jarosława Kassnera! 

Zbiór 7 opowiadań Tomasza Kamuselli, które pierwotnie powstały po angielsku a na śląski przetłumaczył je Marcin Melon. Książka traktuje o trudnych sprawach, często życiu w dyktaturach, które dzieją się poza Śląskiem, ale które dało się oczywiście przetłumaczyć także na ten język. Opowiadania poprzedzone są słowem wstępnym po angielsku, śląsku i podlasku!

Ze wstępu Marcina Melona:

Trefiyły mi sie do przekłodanio ôsprowki Tomasza Kamuselli. Te kōncki na zicher niy sōm wicowne, fto wiy, możno to je kyns nojbardzij pesymistycznyj prozy, jakoście ôtok czytali. (Chocioż musza pedzieć, co przi "Zaś Nazod" miōł żech trocha szpasu.) Co je takigo ôszkliwego we świecie, ô kerym ôsprowio Kamusella? Nojbardzij chyba to, że to je gynau tyn sōm świot, na kerym żyjymy. Kamusella – historyk ze szkockigo Uniwerzytejtu Saint Andrews (trzecigo nojstarszego i - wele "Wachtyrza" - drugigo nojlepszego we Wielgij Brytanii) – zno tyn świot aże za dobrze i mo świadomość, co terozki, kej prawie to czytocie, kajś ftoś łōmie prawa inkszych ludziōw. I wiy, co małowiela poradzymy z tym zrobiyć, nale katać bydymy siedzieć po cichu? Beztōż pado po angelsku, co kajś muszōm być te "Limits", granice, kerych niy śmiymy przepasować, a po ślōnsku – we godce swojigo Hajmatu – ryczy: "Styknie!" Styknie już łōmanio praw myńszości, styknie mordowanio ludziōw skuli pofyrtanych idyji, styknie tajlowanio ludzkości na lepszo i gorszo zorta. A jo rycza z nim, bo co inkszego nōm ôstało?

Język: angielski i śląski

Spis treści:

Wszyscy lubimy historie o Pięknej i Bestii i o Kopciuszku, w których dobro zwycięża. Jednak wiemy doskonale, że to po prostu baśnie. W życiu Joanny Gryzik baśń wydarzyła się naprawdę. Tyle tylko, że w tej niesamowitej historii to Kopciuszek przyniósł złoty pantofelek księciu, a nie odwrotnie. Czwarta z kolei powieść Gabrieli Anny Kańtor opowiada o spotkaniu dwóch osób; Joanny – „śląskiego Kopciuszka”, ubogiej sieroty z kopalnianych slumsów i magnata przemysłowego, słynnego self-made mana, który w latach 1801-1848 dorobił się majątku szacowanego na dwa miliony talarów. Opowieść o tym, jak od owego przypadkowego spotkania zmieniło się ich życie, jest gotowym scenariuszem na ekscytujący film! Dla Czytelników będzie to niezapomniana lektura.

Zapraszamy do XIII-wiecznego Wrocławia! Najpopularniejsza czeska seria kryminalna nareszcie po polsku!
Wysłannik czeskiego króla udaje się do Wrocławia, gdzie znika w tajemniczych okolicznościach. Z uwagi na dyplomatyczny charakter jego misji król Przemysł Ottokar II wysyła w ślad za nim na Dolny Śląsk swoich zaufanych ludzi: prokuratora królewskiego Oldrzicha, jego żonę Ludmiłę oraz giermka Otę.
Za murami XIII-wiecznego Wrocławia okazuje się, że śledztwo będzie dużo trudniejsze, niż początkowo zakładano.
Czy prokurator królewski rozwiąże zagadkę tajemniczego zaginięcia, zanim pojawią się kolejne ofiary? Który z tropów prowadzi do celu?