Dolny Śląsk

Książka Mosty kolejowe na Śląsku do 1945 roku umożliwia poznanie bogatych dziejów najważniejszych obiektów mostowych oraz prześledzenie rozwoju mostowej myśli inżynieryjnej stosowanej na Śląsku Pruskim przez ponad 100 lat funkcjonowania kolei. Od epoki wielkich kamiennych mostów sklepionych przez okres dominacji konstrukcji stalowych po stosowanie technologii żelbetowej
O wyjątkowości śląskich obiektów mostowych przesądza nie tylko użycie zaawansowanych w ówczesnej Europie technologii. Zachowane na tym terenie rzadkie zabytkowe egzemplarze nie istnieją już dzisiaj w innych częściach kontynentu. Wystarczy wymienić konstrukcje wspornikowe Gerbera w mostach nad Osobłogą w Racławicach Śląskich oraz nad zaporą wodną w Pilchowicach, gdzie zastosowano szczególnie długie dźwigary kratownicowe osiągające 119 m.
Oprócz dziejów i parametrów mostów i wiaduktów w książce uwzględniono także krótkie życiorysy najważniejszych budowniczych oraz wskazano główne przedsiębiorstwa budowlane uczestniczące w ich powstawaniu. Bogatą ikonografię przedwojenną i współczesną uzupełniają liczne plany sytuacyjne ukazujące parametry obiektów.

Johann Gottfried Bergemann, Opisanie i dzieje miasta Mirska na Śląsku (1829)

Część 1. Od zarania dziejów do roku 1740

Wydane w 1829 roku Beschreibung und Geschichte der Stadt Friedeberg am Queis Johanna G. Bergemanna (1783–1837) to monumentalne kronikarskie dzieło, a zarazem portret mikro-świata: niewielkiego nieobwarowanego miasta położonego na granicy Śląska i Łużyc, u podnóża Gór Izerskich, nad rzeką Kwisą. Śledząc jego dzieje od czasów najwcześniejszych, poznajemy burzliwą historię regionu, z jego ważnymi zamkami (Czocha, Gryf, Leśna, Świecie), innymi miastami (Gryfów, Lubomierz, Lwówek, Lubań, Jelenia Góra), okolicznymi miejscowościami (Świeradów, Orłowice, Gierczyn, Przecznica, Unięcice, Giebułtów, Stara Kamienica) i ważnymi rodami (Schaffgotschowie, Nostitzowie, Uechtritzowie, Zedlitzowie). W pierwszych dwóch rozdziałach zawarł autor geograficzne opisanie Mirska i historię jego kolejnych właścicieli, a kroniki poszczególnych stuleci opatrzył historyczno-kulturową charakterystyką obyczajów i sposobu życia. Całość stanowi szeroką panoramę dziejową, w której wydarzenia o skali europejskiej czy krajowej — zmiany władców i przekształcenia państw, wojny i przemarsze wojsk, wielkie spory religijne — tworzą tło dla relacji dotyczących wypadków i przypadków dnia codziennego i historii lokalnej: powodzi, pożarów, wichur, anomalii pogodowych, urodzajów i nieurodzajów, egzekucji, ceremonii, świąt i zabaw. Tom kończy się na roku 1740, w przeddzień zajęcia Śląska przez Prusy Fryderyka Wielkiego. Tekstowi towarzyszą kolorowe ilustracje: plan Mirska autorstwa Friedricha B. Wernhera oraz grafiki Christopha Nathego (na rozkładówce) i Friedricha Augusta Tittela. Książka ukazuje się w serii Silesiaca, w której prezentujemy tytuły związane z historią Śląska.

W czasie drugiej wojny światowej Dolny Śląsk był miejscem szczególnym. Właśnie tam, z dala od linii frontu, rozpoczęto budowę największej kwatery Adolfa Hitlera, ulokowano liczne zakłady zbrojeniowe i tajne laboratoria badawcze.
Na Dolny Śląsk ewakuowano również ludność cywilną z obszarów zagrożonych alianckimi nalotami i sprowadzono olbrzymią ilość dóbr materialnych. Najcenniejszymi skarbami nie były jednak depozyty bankowe, złoto zrabowane w krajach okupowanych czy surowce niezbędne do prowadzenia wojny, ale dzieła sztuki. Wśród nich znajdowały się setki kolekcji prywatnych i publicznych, dziesiątki tysięcy obrazów, rzeźb, grafik, unikalne dokumenty archiwalne, cenne księgozbiory i numizmaty. Bezpieczne schronienie zapewniły im dolnośląskie pałace, zamki i kościoły, a opiekę nad nimi sprawował prof. Günther Grundmann, regionalny konserwator zabytków, który do dziś uchodzi za postać kontrowersyjną i zagadkową.
Dzięki unikalnym dokumentom odnalezionym w niemieckich archiwach powstała Lista Grundmanna szczegółowa relacja z akcji zabezpieczania dzieł sztuki na Dolnym Śląsku. Jej przebieg i kulisy tworzenia ponad 100 składnic, w których przechowywano bezcenne skarby kultury, wzbogaca 300 niepowtarzalnych fotografii.

Dzienniki podróżne 1765-1800 to pierwsze w Polsce wydanie zapisków wybitnego mieszkańca łużycko-śląskiego pogranicza – dziedzica, filantropa, naukowca i górołaza. Oprócz tekstu dzienników tom zawiera dotyczące gór artykuły publikowane przez autora, relacje na jego temat zostawione przez współczesnych, obszerny wstęp przybliżający sylwetkę pana von  Gersdorfa oraz serię nigdy dotąd w Polsce niepublikowanych rysunków zgorzeleckiego artysty Johanna Gottfrieda Schulza (1734-1819), przedstawiające tereny Gór Izerskich i Karkonoszy.

Autor przemierza górskie i podgórskie rejony Śląska zafascynowany specyficzną atmosferą wielu miejsc romantycznie położonych, owianych zapomnianymi już historiami i legendami. Magia tych miejsc związana jest nie tylko z działalnością Ducha Gór, czy tajemniczych Walonów, tworzona jest także współcześnie przez ludzi w Śląsku zakochanych, swoją nieprawdopodobną pasją budujących nową historię tych ziem.

Autor podaje przykłady takich działań, wskazuje ludzi, którzy próbują połączyć wspaniałą przeszłość Śląska z dążeniami jego nowych mieszkańców, którzy korzenie swe w tej ziemi magicznej mocno już zapuścili. Tacy artyści jak Olga Tokarczuk, Henryk Waniek, ich dzieła, dają gwarancję, że ten piękny kraj czeka świetlana przyszłość.

Jan Hahn – honorowy prezes Przymierza Śląskiego. Autor wydawnictw związanych z historią i kulturą Śląska: „Ilustrowana historia Śląska w zarysie”, „Lux ex Silesia”, „Śląsk w Europie”. Pisze artykuły do prasy lokalnej („Gwarek”, „Montes Tarnoviciensis”) i regionalnej („Nowiny Rybnickie”). Z wykształcenia filolog słowiański (serbskochorwacki na UJ). Tłumacz z tego języka.

Jest lato 1796 roku, z cesarskiej Pragi w popłochu uchodzi, kto może, szerzą się bowiem pogłoski o zbliżaniu się wojsk francuskich. Anonimowy autor — o którym dowiadujemy się tylko tyle, że studiował poezję, a w dzieciństwie grał w piłkę pod murami Pragi — również opuszcza stolicę, ale z całkiem innego powodu: by odbyć wyprawę w góry. Jej trasa będzie wiodła m.in. przez Kosmonosy, Liberec, Libverdę, Mirsk, Jelenią Górę, Szklarską Porębę, Kowary, Kamienną Górę, Adršpach, Trutnov, Velką Upę, aż po serię baud karkonoskich, gdzie autor podejmie dwukrotną próbę wejścia na Śnieżkę. Giętkość języka, plastyczność opisów, rozliczne anegdoty, ale też refleksje na tematy ogólniejsze i poważniejsze, mnogość informacji faktograficznych z pierwszej ręki, a także spotkania z ludźmi — m.in. właścicielem Unięcic-Pobiednej A.T. von Gersdorfem czy przyrodnikiem i wynalazcą K.A. von Meyerem — wszystko to czyni z Podróży w Karkonosze… lekturę tyleż literacko i estetycznie wysmakowaną, co wartościową poznawczo. Śledząc perypetie autora i jego towarzyszy podróży (wśród których — jak sugerujemy — jest słynny przyrodnik i autor przewodników Josef Karl Eduard Hoser), poznajemy realia epoki, a zarazem uzyskujemy bezpośredni wgląd w sposób myślenia, psychologię i poglądy człowieka z końca XVIII wieku, co pozwala nam dowiedzieć się też czegoś o sobie. Książka ukazuje się jako czwarta pozycja w serii Navigare Necesse Est, w ramach której publikujemy historyczne relacje podróżne związane ze Śląskiem i Sudetami.

Johann Christoph Friedrich GutsMuths, Moja podróż po ojczyźnie: z Turyngii w Góry Olbrzymie aż po źródła Łaby i przez Czechy w Góry Kruszcowe. Z przystankami w Erfurcie, Lipsku, Dreźnie, Budziszynie, Zgorzelcu, Bolesławcu, Cieplicach, Jeleniej Górze, Hostinném, Turnovie, Pradze, Teplicach i Freibergu (1796). Wybór

Książka stanowi relację z wyprawy odbytej przez „dziadka współczesnej gimnastyki” Johanna Christopha Friedricha GutsMuthsa (1759–1839) w towarzystwie grupy uczniów w 1796 roku. Wraz z autorem odwiedzimy m.in. Bolesławiec, Świeradów, Szklarską Porębę, Cieplice, Jelenią Górę, Adršpach, Hostinné, Turnov, Pragę, Teplice i Freiburg, a także powędrujemy przez Góry Izerskie i Karkonosze, poznając ich mieszkańców i zakątki niedostępne dziś dla ruchu turystycznego; szczególne emocje przeżyjemy, schodząc po stromej skalnej ścianie w głąb Łabskiego Kotła wzdłuż wodospadu Łaby. Zajrzymy też do zakładów przemysłowych — witriolejni (wytwórni kwasu siarkowego) w Szklarskiej Porębie, kopalni cyny w Cinovcu i srebra we Freibergu, rtęciowni srebra w saskim Halsbrück. Całości dopełniają kolorowe ilustracje autorstwa grafika z epoki, Daniela Bergera.  Książka ukazuje się w serii Navigare necesse est — historycznych relacji podróżniczych z obszaru Sudetów, Śląska i okolic.

Sekrety poszukiwaczy minerałów i kamieni szlachetnych, którzy od średniowiecza przemierzali Karkonosze i Góry Izerskie zostają tutaj ujawnione. Podobnie jak rozmaite wierzenia dotyczące magicznych mocy poszczególnych kamieni i ich właściwego wykorzystania.
O podziemnym skarbcu Ducha Gór i szaleństwie, jakie nierzadko wywoływał u tych, którzy próbowali je sforsować, autor pisze ze znawstwem i swadą, a liczne kolorowe ilustracje ułatwiają podróż przez omawiane zagadnienia. To drugie, poprawione wydanie popularnego tytułu.

Zioła i ich lecznicze wykorzystanie to temat coraz głośniej dyskutowany. A zielarskie, czyli laboranckie tradycje Karkonoszy i Gór Izerskich, mimo że niegdyś tak rozsławiające nasze góry, wciąż pozostają nieco w ukryciu.
Naprzeciw zainteresowaniu nimi wychodzi publikacja Laboranci u Ducha Gór. Stanowi ona poniekąd kontynuację odkrywania tradycji kulturowych regionu, którymi Autor zajął się w wydanej kilka lat temu książce Walonowie u Ducha Gór.
Przemysław Wiater odsłania przed Czytelnikiem tajemnice pochodzenia, właściwości oraz użytkowania ziół występujących w naszych górach. Prezentuje je przy tym w szerokim kontekście kulturowym i historycznym, skupiając się także na ludowych przekonaniach dawnych mieszkańców Gór Olbrzymich, czy podając dawne przepisy na ziołowe medykamenty.
Informacje zawarte w książce czasem wzbudzają zdziwienie, czasem podziw, czasem uśmiech, gdy dowiadujemy się o wierzeniach na temat magiczności niektórych lekarstw czy ich poszczególnych składników. Pamiętajmy jednak, że wszystko dzieje się w Krainie Ducha Gór, w której cuda są przecież możliwe
Książka ma charakter popularnonaukowy, napisana jest jednak z pasją, językiem lekkim i zrozumiałym także dla Czytelnika nieczującego się specjalistą w temacie. Zawiera również kolorowe ilustracje, ukazujące poszczególne rośliny lecznicze, miejsca ich występowania czy przedmioty używane do wyrobu ziołowych lekarstw. Po jej lekturze, spacer po karkonoskiej łące już nigdy nie będzie taki sam.

Ostatni z serii przewodników po zapomnianych miejscach województwa dolnośląskiego. Obejmuje zasięgiem Wrocław oraz okolice Oleśnicy, Oławy, Strzelina i Ząbkowic Śląskich. W przewodniku przeczytasz o zrujnowanych miejscach, których się powszechnie nie zwiedza i pozostają one poza świadomością znakomitej większości turystów. Przede wszystkim są to opuszczone pałace, dwory, ruiny kościołów, ruiny fabryk (browarów, cukrowni), wapienniki, wiatraki, opuszczone cmentarze oraz porzucone fortyfikacje. Do tych miejsc ułatwi dotarcie nasz przewodnik.

Jest rok 1768. W Górach Izerskich, na pograniczu pruskiego teraz Śląska i habsburskich Czech, grasują przemytnicy.  By ominąć wysokie podatki, nocami szmuglują przez góry tanią sól z czeskiej strony, działając na szkodę państwa Fryderyka Wielkiego. Kulawy wachmistrz Blankenburg nie jest w stanie sam ich wyśledzić, pisze więc do starosty von Wappera z prośbą o wsparcie.  Na miejsce przybywa oddział dragonów pod wodzą porucznika von Thaddena. Jego podejrzenia wzbudza graniczna gospoda „Pod Mokrym Kotem”, która za cały personel ma zalotną Libuszę, flirtującą z austriackim strażnikiem granicznym, chorążym Deutelmoserem. Gdy po wymianie ognia z przemytnikami ginie jeden z dragonów, sprawa robi się autentycznie gardłowa…

Powieść historyczna, baśń, dreszczowiec, komedia – to wszystko (i więcej) udało się zmieścić Cosmusowi Flamowi w Solnych bocianach, opowieści o przemytnikach soli w Górach Izerskich w drugiej połowie XVIII wieku. Nakreślona na tle wydarzeń dziejowych – podbicia habsburskiego dotąd Śląska przez Prusy pod wodzą króla Fryderyka II Wielkiego – osadzona jest w realiach izerskiej przyrody i tutejszego życia, ujętych z dużą wnikliwością. Prawdopodobnie stanowi efekt pobytu autora w Szklarskiej Porębie (Schreiberhau) albo Świeradowie Zdroju (Bad Flinsberg) w 1934 roku, kiedy powstała. Poetyckiej i rzeczowej jednocześnie prozie Cosmusa Flama trudno się oprzeć, a jego podwójny portret izerskiej krainy – tej historycznej i tej jemu współczesnej – nie znajduje odpowiednika w żadnym innym dziele.

Cosmus Flam, autor kilku powieści, urodził się jako Josef Pietsch w Groß-Nädlitz (dzisiaj Nadolice Wielkie) pod Wrocławiem 21 lutego 1899 roku. Wychowywał się we Wrocławiu. Po ukończeniu tamtejszego uniwersytetu pracował jako urzędnik. Zaginął w trakcie oblężenia miasta w 1945 roku. Solne bociany to pierwsze jego dzieło ukazujące się po polsku.

“Cysaroki czy Prajzoki? Dolny Ślōnsk, gōry, prziroda, ludzke historje i kōnflikt mocarstw w tle. To wszyjsko znojdziecie w tyj ksiōnżce, do keryj dodalimy tyż trocha… ślōnskij godki. Polecōmy!” – ponaszymu.pl

Stare dolnośląskie cmentarze przestały być przestrzenią więziotwórczą, tym samym stały się miejscami niepamięci, trudnym dziedzictwem, które dopiero dziś, po ponad siedemdziesięciu latach udaje się oswoić i zaakceptować. Dziś coraz częściej dostrzegamy, że oprócz swych funkcji memoratywnych, cmentarze są również swoistymi tekstami kultury, dzięki którym możemy odczytać nie tylko ludzkie losy, ale również stosunek człowieka do śmierci, przemijania i do określonych wartości. Są namacalnym świadectwem pobytu na określonym terytorium grupy etnicznej, narodowej, regionalnej, wyznaniowej czy religijnej. Warto podkreślić, że autor z powodzeniem wybrał cmentarze i miejsca pochówku różnych grup narodowościowych (siłą rzecz z dominantą niemiecką) i wyznań. Nie zapomniał przy tym o cmentarzach wojskowych i wojennych oraz miejscach pochówku ofiar narodowego socjalizmu – jeńców, robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych.

Trzecie wydanie książki nominowanej w roku 2004 do literackiej Nagrody NIKE: "Finis Silesiae" Henryka Wańka.

Wydanie przeredagowane przez autora, które zapowiada tak:

Z tą książką od początku coś było nie tak. Przede wszystkim z jej tytułem. Finis Silesiae to był tytuł roboczy, który ostatecznie miał brzmieć Görlitz-Gleiwitz 23:55. Wydawca kręcił nosem na te dwie nazwy niemieckie w tytule. Ale Tadeusz Różewicz, akurat bawiący w wydawnictwie, rzucił okiem i spodobało mu się to Finis Silesiae. Gdybym był przy tym, pewnie by tak nie powiedział. Możliwe też, że wydawca to zmyślił, by mieć argument i postawić na swoim. I tak zostało. W drugim wydaniu (2004) dokonano nielicznych poprawek, ale dopiero teraz ta książka jest bliższa temu, jaka powinna być w roku pierwszego wydania (2003). Przede wszystkim zmienił się jej język, na ile to było możliwe. Bo język historii opowiedzianej po niemiecku, ale napisanej po polsku, jest trudny. Ale taki jest Śląsk. Z przyjemnością zlikwidowałem też zbędne dłużyzny. Książka zeszczuplała o jedną dziesiątą i chyba dzięki temu czyta się łatwiej.

Emanuel Zimmer - Wambierzyce. Historia miejsca pielgrzymkowego od jego początku do lat 20. XX w.

Przewodnik z roku 1965 po Sudetach Zachodnich. Bardzo dobrze zachowany wraz z panoramą szczytów (czarno-biaa) i mapą Karkonoszy (kolorowa).

Obszerny i drobiazgowy przewodnik obejmujący swoim zasięgiem Kotlinę Jeleniogórską, Karkonosze, Rudawy Janowickie, Kotlina Kamieniogórska, Czeskie Karkonosze.

Strony: 412

Oprawa: twarda

Zapomniane miejsca Dolnego Śląska. Sudety Zachodnie. Przewodnik. II wydanie poszerzone - 2019 rok
Trzecia odsłona naszego cyklu przewodników po miejscach, "których się nie zwiedza".
- ruiny zamków, pałaców i dworów
- zrujnowane kościoły i zbory ewangelickie, cmentarze (np. zbór ewangelicki w Żeliszowie)
- fortyfikacje, pamiątki II wojny światowej (np. mauzoleum SS w Wałbrzychu)
- zapomniane pomniki
- budynki pofabryczne, nieużywane tunele
- zniszczone osady podczas wydobycia uranu lub węgla (np. Miedzianka)
- i wiele innych, łącznie 160 miejsc, o których nawet wielu miłośników regionu nie słyszało

Na Dolnym Śląsku ilość zrujnowanych zabytków jest wprost zatrważająca. To już czwarty tom dedykowany temu regionowi.

Przewodnik poprowadzi Ciebie do miejsc, których „się nie zwiedza” i „się nie opisuje”. Zrujnowane pałace, zamki i dwory, budynki fabryczne, opuszczone kościoły, cmentarze ewangelickie, fortyfikacje, bunkry Armii Radzieckiej, dziwne pomniki, zabytki techniki.