Historia Śląska

Koniec wojny na Śląsku w okolicach Opola. A o czym książka? Najlepiej zapowie ją autorka:

Wszystkie zdarzenia się wydarzyły albo mogły się wydarzyć, bo taki był czas. Wszystkie postacie są prawdziwe albo prawdziwe być mogły.

Jest to jednak fikcja literacka, oparta na opowieściach starych ludzi, którzy te czasy przeżyli.

Kto siebie, swoich rodziców, dziadków, pradziadków, sąsiadów, krew­nych, znajomych bliskich i dalekich w tej książce chce znaleźć, znajdzie na pewno. Pozna ich. Jeśli na naszej ziemi żył, obojętnie czy hanys czy chaziaj, czy autochton czy repatriant, rozpozna swoje miejsca, rozpozna swoich znajomych, swoich przyjaciół i wrogów.

Urodziłam się i wychowałam na śląskiej wsi jako autochtonka. Wiele lat mieszkałam w wielkim mieście, ale ciągnęło mnie do tej mojej wiochy i teraz na emeryturze siedzę tu, w tej mojej wsi.

Książkę dawno napisałam, ale nie miałam odwagi jej publikować. I dziś jeszcze tkwi we mnie ten strach autochtoński czy raczej kompleks autochtonki: nie chcę być rozpoznana. Dlatego książka została wydana pod pseudonimem LEONIA.*

Książka ukazała się w serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 7).

Meandry załęskiego sportu obok bogatego materiału kronikarskiego dotyczącego działalności klubów 06 Załęże, KS Dąb i KS Baildon ukazuje koleje losu niektórych wybitnych załęskich sportowców będących u szczytu kariery pod koniec okresu międzywojennego.

Ginter Pierończyk urodził się w 1944 r. w Chorzowie. Po ukończeniu studiów na Politechnice Śląskiej w 1968 r. podjął pracę w kopalni Kleofas. W 1999 r. odszedł na emeryturę i po „restrukturyzacji” został historykiem – amatorem opisującym dzieje swej rodziny, od końca XIX w. związanej z Załężem i kopalnią Kleofas.

W 2013 r. Ginter Pierończyk zadebiutował w almanachu Marty Fox krótkim opowiadaniem pt. Wypasiona beemwica. W latach 2014 - 2017. napisał Trylogię załęską na którą składają się: Asty kasztana - 2014 r. , Synek z Familoka - 2016 r. Kleofas w życiorys wpisany - 2017 r.

Wydawnictwo IPN z okazji Roku Korfantego przygotowało nową odsłonę albumu o najważniejszym przedstawicielu polskiego ruchu narodowego z Górnego Śląska.

Autorzy Grzegorz Bębnik, Sebastian Rosenbaum i Mirosław Węcki gwarantują obiektywne podejście do tej postaci.

Interesują mnie ludzie w ruchu: ci przemykający przez górnośląskie pogranicze albo przybysze z daleka, którzy w nie wrośli, albo tacy, którzy choć tu urodzeni, odfrunęli daleko. Wychowani w jednej kulturze, zafascynowani inną, zmieniający wiarę, kraj, język. Aktywni i ambitni, niemarnujący życia. Bohaterowie dynamiczni.

Piotr Fuglewicz, autor

Cokoły przechodnie to zbiór biogramów mniej znanych Ślązaków i postaci związanych z tym regionem, żyjących tu i działających na przestrzeni XIX i XX wieku, zapomnianych bądź świadomie wymazanych z kart historii. Jak pisze Piotr Fuglewicz, to dwa tuziny portretów ludzi z górnośląskiego pogranicza ukazane na tle jego skomplikowanych, nierzadko tragicznych dziejów. Życiorysy niesztampowe, w dużej mierze oparte na wspomnieniach i własnych doświadczeniach autora, osadzone w realiach i faktach, ale ukazujące ludzkie pasje i marzenia, będące niejednokrotnie inspiracją i motorem zmian kulturowych i cywilizacyjnych.

Nie tylko Nikiszowiec

Familoki. Jeden z symboli Górnego Śląska, wrośnięte w jego krajobraz na równi z kopalnianymi szybami, hałdami i kominami. Poza Śląskiem kojarzone głównie z filmami Kazimierza Kutza, Lecha Majewskiego czy malarstwem Grupy Janowskiej. I ewentualnie z coraz popularniejszą zabytkową dzielnicą Katowic - Nikiszowcem, który w 2011 roku został wpisany na polską listę pomników historii. Kamil Iwanicki, silesianista, pomysłodawca i twórca projektu Familoki, opowiada w książce o ich sięgającej końca XVIII wieku historii. O tym, skąd się wzięły robotnicze osiedla, kim byli ich mieszkańcy, jak wyglądało życie rodzinne w familokach i gdzie można je jeszcze dzisiaj zobaczyć. Odpowiada również na pytanie, dlaczego tak wiele z nich miało kolorowe okiennice, jak wyglądały typowe mieszkania w familokach i czemu obecnie wywołują one dwojakie skojarzenia. Przedstawia historię prawdziwego stalowego domu i weryfikuje legendy, jakoby ściągał pioruny. Autor oprowadza nas po przemijającym świecie śląskich (i nie ty

Wydanie polsko-niemieckie

Autorem zdjęć jest Anton Kubik (1891–1953), jedno z trzynaściorga dzieci Caroline i Paula, który był górnikiem. Fotografie sprzed stu lat odnalazł Jan A. Duda, obecny właściciel domu, daleki krewny fotografa.

Obecnie są one własnością Muzeum w Tarnowskich Górach. Fotografia stała się pasją Antona Kubika, kiedy miał kilkanaście lat. Nie wiadomo, jakim aparatem się posługiwał, ale niektóre jego zdjęcia naprawdę robią wrażenie. Miał niewątpliwy talent do fotografowania i dobrze go wykorzystał. Szczegółowo udokumentował obraz swojej wioski i jej mieszkańców (sfotografował ich w sumie 350) na początku XX wieku, ukazując socjologiczny obraz bogacących się Ptakowic. Potem, wzięty do wojska na front I wojny światowej, dokumentował także życie żołnierzy armii cesarskiej. Monika Rosenbaum (redaktor książki) i Sebastian Rosenbaum (jej mąż, współredaktor i historyk z katowickiego IPN) zachwycili się tymi zdjęciami i postarali się w Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej o ich wydanie w albumie.

Dwujęzyczny katalog do wystawy "Dziadek z Wehrmachtu. Doświadczenia zapisane w pamięci", która była wspólnym projektem Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej i Stowarzyszenia Genius Loci - Duch Miejsca.

Strony: 44

Język: polski i niemiecki

Spis treści na fotografii numer 2.

Przejmujące losy mieszkańców katowickiej Ligoty na tle wydarzeń historycznych

Gdy byłem przewodnikiem spacerów historycznych, odbywających się na terenie kolonii, opowiadałem uczestnikom o jej historii, pokazywałem najbardziej charakterystyczne modernistyczne wille oraz miejsca, gdzie mieszkały znane osoby jak: bracia Karol i Antoni Szafrankowie, Olgierd i Jerzy Łukaszewiczowie, Bolesław Szabelski czy Krystyna i Andrzej Bochenkowie. Narrację wzbogacałem różnymi faktami i ciekawostkami z życia mieszkańców osiedla. Książka Ludzie z kolonii urzędniczej ukazuje dole i niedole niektórych rodzin, osiadłych na terenie kolonii w latach 30. W pracy poruszone zostały różne wątki, mówiące między innymi o motywacji nabywców działek do osiedlenia się na Śląsku, o wojennych doświadczeniach, o stosunku władz komunistycznych do przedwojennej inteligencji, o deprecjonowaniu Ślązaków w powojennej Polsce czy też o wieloletnim spłacaniu kredytów, zaciągniętych na zakup działek i budowę domów. Głównym źródłem wiedzy były wspomnienia potomków, z których część mieszka na osiedlu do dnia dzisiejszego. Do książki włączyłem również informacje o rodzinach, które wprowadziły się na kolonię po wojnie. I w tym przypadku podstawą opisu była pamięć członków tych rodów. Ich opowieści wzbogaciły narrację całości i pozwalają z szerszej i głębszej perspektywy spojrzeć na historię osiedla modernistycznego i życie codzienne.

„Przewodnik po zabytkach powiatu tarnogórskiego” autorstwa Marka Gaworskiego jest nieodzownym kompendium wiedzy dla każdego miłośnika historii, architektury oraz turystyki. To doskonała lektura zarówno dla mieszkańców powiatu tarnogórskiego, którzy pragną lepiej poznać swoje dziedzictwo, jak i dla turystów, chcących odkryć nowe, inspirujące miejsca.

Książka zabiera czytelników w fascynującą podróż po licznych zabytkach powiatu tarnogórskiego, zarówno tych powszechnie znanych, jak i mniej oczywistych, które skrywają w sobie unikalne historie i legendy. W publikacji znajdziemy szczegółowe opisy oraz fotografie miejsc takich jak słynna Zabytkowa Kopalnia Srebra wpisana na listę UNESCO, rezydencje śląskiej szlachty, m.in. Pałac w Nakle Śląskim, a także wiele innych obiektów, które choć często mijane, mają ogromne znaczenie historyczne.

W ostatniej części swojej trylogii Wojciech Chądzyński zachęca nas do poznawania nie tylko Wrocławia, ale i Dolnego Śląska. Po „Wrocławiu, jakiego nie znacie” i „Wrocławskich wędrówkach przez stulecia” spójrzmy na nasze miasto oraz cały przebogaty historycznie i kulturowo region. Wulkan na Ślęży, Frankenstein w Ząbkowicach, największe organy na świecie, Ślązak, który uratował cesarza, słoń i mumia w renesansowym Wrocławiu – to tematy tylko kilku opowiadań, które znajdziecie w tej książce.

A wraz z tym otrzymujemy barwny obraz obyczajów dawnych wieków, rozrywek, wydarzeń, z których wiele, gdyby nie to, że potwierdzonych historycznie, wydałoby się nam nieprawdopodobnych, jak choćby opowieść o ofierze, która wyrokiem sądu musiała pod groźbą śmierci sama stać się katem i zgładzić swego prześladowcę.

Wystarczy gdzieś w Polsce wspomnieć o Górnym Śląsku, by przywołać posępne obrazy spowitych dymem kominów i wież wyciągowych. Moc tego wyobrażenia jest miażdżąca, a przecież to także kraina zamków, pałaców i dworów.

Na początku minionego wieku było ich co najmniej 1100. Jednak szokuje nie liczba tych budowli, lecz świadomość, że do dziś większość z nich zrównano z ziemią.

Przepadły nie tylko skromne siedziby szlacheckie - także wspaniałe, luksusowe rezydencje śląskich magnatów. Wszak przed stuleciem spośród dziesięciu najbogatszych ludzi w Niemczech sześciu mieszkało na Górnym Śląsku. Miejscowe grube ryby stać było na najlepsze europejskie wzory i wybitnych, modnych artystów. Jakże często zamiast tej unikatowej architektury znajdujemy dziś strzęp muru, rozwleczoną resztkę kamieni lub pustkowie, jakby w tym miejscu nigdy niczego nie było.

Ostatni z serii przewodników po zapomnianych miejscach województwa dolnośląskiego. Obejmuje zasięgiem Wrocław oraz okolice Oleśnicy, Oławy, Strzelina i Ząbkowic Śląskich. W przewodniku przeczytasz o zrujnowanych miejscach, których się powszechnie nie zwiedza i pozostają one poza świadomością znakomitej większości turystów. Przede wszystkim są to opuszczone pałace, dwory, ruiny kościołów, ruiny fabryk (browarów, cukrowni), wapienniki, wiatraki, opuszczone cmentarze oraz porzucone fortyfikacje. Do tych miejsc ułatwi dotarcie nasz przewodnik.

„Aby utrzymać porządek”. Raporty wojsk francuskich z okresu II powstania śląskiego (lipiec–wrzesień 1920 roku), red. Grzegorz Bębnik, Sebastian Rosenbaum             

Publikacja zawiera 24 dokumenty, wytworzone latem 1920 r. przez wojska francuskie i przedstawicielstwo Komisji Międzysojuszniczej. Powstały one w okresie II powstania śląskiego i dotyczą niemieckich zamieszek z 17 VIII 1920 r. oraz późniejszych działań powstańczych, jak również okresu po wygaśnięciu powstania.                   

Od końca stycznia 1920 r. do lipca 1922 r. zwierzchność nad górnośląskim obszarem plebiscytowym sprawowała Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, rodzaj władzy zwierzchniej złożonej z reprezentantów państw alianckich, zwycięskich w I wojnie światowej: Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Jej siłą zbrojną były wojska alianckie, najliczniejsze pośród nich były jednostki francuskie. W Archiwum Państwowym w Opolu zachowały się archiwalia Naczelnego Dowództwa Wojsk Sprzymierzonych na Górnym Śląsku i z nich właśnie pochodzą zamnieszczone w tomie dokumenty źródłowe. Ukazują one postawy Francuzów i pozostałych aliantów wobec społeczności polskiej i niemieckiej oraz nastroje wśród społeczności górnośląskiej i opinie wojsk francuskich na ich temat. Zebrane w książce dokumenty w większości nie były dotąd wykorzystywane w badaniach nad sytuacją panującą w regionie w dobie walk powstańczych i kampanii plebiscytowej. Wydawnictwo ma charakter dwujęzyczny: francuskim oryginałom towarzyszą tłumaczenia na język polski, wstęp autorstwa redaktorów tomu przełożono z kolei na język francuski. Tekstom towarzyszy bogaty wybór ilustracji, pochodzących m.in. ze zbiorów francuskiej Biblioteki Narodowej.

Kolejny tom serii zawiera artykuły w większości poświęcone odbudowie ze zniszczeń wojennych kolei na tzw. Ziemiach Odzyskanych – z jednym wyjątkiem dotyczącym węzła lubelskiego. Jednak pierwsze dwa dotyczą jeszcze czasów wojennych i bardzo mało znanych epizodów dotyczących funkcjonowania wrocławskiej Reichsbahndirektion i tramwajów we Wrocławiu w warunkach końca wojny i oblężenia miasta. Pozostałe skupiają się na problematyce odbudowy sieci kolejowej, przemianach strukturalnych, własnościowych, a także styku pomiędzy PKP a poruszającymi się zarówno po polskich torach, jak i specjalnie przebudowanych liniach szerokotorowych transportach sowieckich. Warto także zwrócić uwagę na artykuł poświęcony często zapominanemu wkładowi UNRRA w odbudowę kolejowej, powojennej Polski.

NOWA KSIĄŻKA ZBIGNIEWA ROKITY, LAUREATA NAGRODY LITERACKIEJ NIKE 2021

Czy podróż tramwajem może być jednocześnie wyprawą w kosmos?

Tak, gdy kosmosem jest Śląsk, a pasażerem-kosmonautą Zbigniew Rokita.

Laureat Nagrody Nike, autor Kajsia i Odrzani podróżuje słynną Siódemką tramwajem, którego trasa wije się między Katowicami, Chorzowem, Świętochłowicami i Bytomiem spajając te miejsca w Aglo, jedyną taką aglomerację.

Tu pomniki są inne, murale wyznaczają granice dzielnic, a aktualności wypisuje się na garażach przy przystanku Wiśniowa. Autor prowadzi nas przez zakamarki skomplikowanej historii i tożsamości regionu, zabiera do pracowni malarza-mistyka Erwina Sówki, na śląskie stadiony, w głąb kopalni Wujek i do osób, które pamiętają jej krwawe dzieje. Pomiędzy widocznymi z okien tramwaju familokami, wilhelmińskimi kamienicami i kikutami przemysłu można dostrzec nie tylko teraźniejszość i przeszłość Śląska, ale również jego niepewną przyszłość.

Jak bardzo różnią się polska i śląska pamięć tych samych wydarzeń i czy te różnice muszą dzielić?

Dlaczego Ślązacy są uwierającym kamykiem w polskim bucie?

Czym skończy się rozgrywająca się na naszych oczach górnośląska rewolucja?

Dwujęzyczny atlas dotyczący plebiscytu na Górnym Śląsku z 1921 roku.

Atlas zawiera wprowadzenie, wyniki plebiscytu naniesione na mapę Górnego Śląska oraz wyniki plebiscytu w formie tabelarycznej.

Całość przygotowana po polsku i niemiecku.

Strony: 60

Oprawa: miękka, format A4