Historia Śląska

Drugie poszerzone wydanie przetłumaczonego przez Leszka Jodlińskiego Dziennika księdza Franza Pawlara, kapelana kaplicy pałacowej w Pławniowicach. Prowadzony dzień po dniu od 16 stycznia do 27 kwietnia 1945 r. Dziennik księdza Franza Pawlara daje  przejmujący i bardzo osobisty obraz Górnego Śląska i losów jego mieszkańców w czasie tzw. godziny zero i czasu określanego mianem Tragedii Górnośląskiej. To obraz Śląska, zamkniętego do mikrokosmosu podgliwickich Pławniowic (niem. Plawniowitz), zajmowanych przez Armię Sowiecką. Osobisty, a mimo to niemal dokumentalny obraz Pławniowic w 1945 r. Jednej z wielu górnośląskich wiosek u schyłku jednego totalitaryzmu i zniewolenia przez nowy. To epicko powściągliwa, lecz bardzo osobista relacja księdza, przede wszystkim jednak mieszkańca niemieckiej wsi. Opis postaw ludzi wobec zła, poddawania mu się lub przeciwstawiania. Świadom wyjątkowego charakteru zdarzeń w których uczestniczy, ksiądz Pawlar postanowił je wiernie opisać

Genealogia Książąt Górnośląskich w formie plakatu.

Rozmiar: 48cm x 68cm (format B2)

Papier kredowy

Koniec wojny na Śląsku w okolicach Opola. A o czym książka? Najlepiej zapowie ją autorka:

Wszystkie zdarzenia się wydarzyły albo mogły się wydarzyć, bo taki był czas. Wszystkie postacie są prawdziwe albo prawdziwe być mogły.

Jest to jednak fikcja literacka, oparta na opowieściach starych ludzi, którzy te czasy przeżyli.

Kto siebie, swoich rodziców, dziadków, pradziadków, sąsiadów, krew­nych, znajomych bliskich i dalekich w tej książce chce znaleźć, znajdzie na pewno. Pozna ich. Jeśli na naszej ziemi żył, obojętnie czy hanys czy chaziaj, czy autochton czy repatriant, rozpozna swoje miejsca, rozpozna swoich znajomych, swoich przyjaciół i wrogów.

Urodziłam się i wychowałam na śląskiej wsi jako autochtonka. Wiele lat mieszkałam w wielkim mieście, ale ciągnęło mnie do tej mojej wiochy i teraz na emeryturze siedzę tu, w tej mojej wsi.

Książkę dawno napisałam, ale nie miałam odwagi jej publikować. I dziś jeszcze tkwi we mnie ten strach autochtoński czy raczej kompleks autochtonki: nie chcę być rozpoznana. Dlatego książka została wydana pod pseudonimem LEONIA.*

Książka ukazała się w serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 7).

Meandry załęskiego sportu obok bogatego materiału kronikarskiego dotyczącego działalności klubów 06 Załęże, KS Dąb i KS Baildon ukazuje koleje losu niektórych wybitnych załęskich sportowców będących u szczytu kariery pod koniec okresu międzywojennego.

Ginter Pierończyk urodził się w 1944 r. w Chorzowie. Po ukończeniu studiów na Politechnice Śląskiej w 1968 r. podjął pracę w kopalni Kleofas. W 1999 r. odszedł na emeryturę i po „restrukturyzacji” został historykiem – amatorem opisującym dzieje swej rodziny, od końca XIX w. związanej z Załężem i kopalnią Kleofas.

W 2013 r. Ginter Pierończyk zadebiutował w almanachu Marty Fox krótkim opowiadaniem pt. Wypasiona beemwica. W latach 2014 - 2017. napisał Trylogię załęską na którą składają się: Asty kasztana - 2014 r. , Synek z Familoka - 2016 r. Kleofas w życiorys wpisany - 2017 r.

II wydanie - mocno poszerzone: 282 strony zamiast 208! Dwujęzyczny spis tabel, zdjęć, ważniejszych pojęć.

Prof. Wilhelm Gorecki przybliża nam historię rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku w XVIII i XIX wieku.

Autor opisuje okres od przejęcia Śląska przez Prusy po I wojnie śląskiej (1742 r.) do początków II rewolucji przemysłowej – wynalezienie metod masowej produkcji stali besemerowskiej (1856 r.) i martenowskiej (1861 r.) oraz ich skutki dla rozwoju przemysłu światowego.

Wykazuje, iż Górny Śląsk, powszechnie kojarzony z węglem i stalą, rozwijał się inaczej. To uruchomienie produkcji cynku dało początek rozwojowi przemysłu. Cynk stał się pierwszym towarem eksportowym Górnego Śląska.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 5A).

Wydanie polsko-niemieckie

Autorem zdjęć jest Anton Kubik (1891–1953), jedno z trzynaściorga dzieci Caroline i Paula, który był górnikiem. Fotografie sprzed stu lat odnalazł Jan A. Duda, obecny właściciel domu, daleki krewny fotografa.

Obecnie są one własnością Muzeum w Tarnowskich Górach. Fotografia stała się pasją Antona Kubika, kiedy miał kilkanaście lat. Nie wiadomo, jakim aparatem się posługiwał, ale niektóre jego zdjęcia naprawdę robią wrażenie. Miał niewątpliwy talent do fotografowania i dobrze go wykorzystał. Szczegółowo udokumentował obraz swojej wioski i jej mieszkańców (sfotografował ich w sumie 350) na początku XX wieku, ukazując socjologiczny obraz bogacących się Ptakowic. Potem, wzięty do wojska na front I wojny światowej, dokumentował także życie żołnierzy armii cesarskiej. Monika Rosenbaum (redaktor książki) i Sebastian Rosenbaum (jej mąż, współredaktor i historyk z katowickiego IPN) zachwycili się tymi zdjęciami i postarali się w Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej o ich wydanie w albumie.

Dwujęzyczny katalog do wystawy "Dziadek z Wehrmachtu. Doświadczenia zapisane w pamięci", która była wspólnym projektem Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej i Stowarzyszenia Genius Loci - Duch Miejsca.

Strony: 44

Język: polski i niemiecki

Spis treści na fotografii numer 2.

Dwujęzyczny atlas dotyczący plebiscytu na Górnym Śląsku z 1921 roku.

Atlas zawiera wprowadzenie, wyniki plebiscytu naniesione na mapę Górnego Śląska oraz wyniki plebiscytu w formie tabelarycznej.

Całość przygotowana po polsku i niemiecku.

Strony: 60

Oprawa: miękka, format A4

W atrakcyjnie napisanej i bogato udokumentowanej rozprawie autor wyjaśnia czym (nie)jest autonomia, konkludując, że "autonomia terytorialna nie powinna być utożsamiana z separatyzmem, bowiem jest tym rozwiązaniem ustrojowym, które pozwala na pełniejszą demokratyzację i modernizację państwa". By zrozumieć dlaczego pojęcie to budzi skrajne emocje, warto sięgnąć po tę książkę, która jako pierwsza w Polsce rzeczowo i bez emocji opisuje czym jest autonomia.

Autor w czytelny i rzetelny sposób pokazuje jak działa autonomia terytorialna w państwach europejskich, konfrontuje to z autonomicznym województwem śląskim oraz współczesnymi postulatami autonomii dla Śląska.

To nie pierwszy i nie ostatni wstrząs w Bytomiu. Ludzie nieruchomieją sparaliżowani strachem. Większość, nauczona doświadczeniem, próbuje wybiec na ulicę, żeby nie mieć nad głową niczego, co mogłoby spaść. Krzyki mieszają się z hałasem tłuczonych dachówek, kominów, gzymsów i szyb rozpryskujących się na chodnikach. Nie wszyscy mają tyle szczęścia co matka z dzieckiem, która w ostatniej chwili chowa się w bramie przed deszczem secesyjnych odłamków. Lecą w dół wieżyczki, attyki, betonowe kule na skorodowanych już trzpieniach, strzeliste neogotyckie pinakle. Odpada od ściany gruba płaskorzeźba wmontowana na metalowych kotwach we wnękę kamienicy i spada na mężczyznę stojącego w kolejce do saturatora. Ludzie tłoczą się wokół, próbują pomóc, dźwignąć pechową dekorację. Niektórzy podbiegają tylko, żeby popatrzeć na cudze nieszczęście, ale nie odchodzą przykuci widokiem człowieka przygniecionego płaskorzeźbą.
Gdyby nie było tak ciepło, gdyby mężczyzna nie stanął w kolejce po gruźliczankę, gdyby ktoś zrobił przegląd budynków i odkrył przeżarte korozją kotwy i zwietrzałą już zaprawę, gdyby nie tąpnęło, gdyby...

Heinrich Rohkam (ur. 13 lipca 1889 r. w Seesen w Dolnej Saksonii, zm. w 1949 r. w Bad Harzburg) od 1921 r. do końca II wojny światowej pełnił funkcję dyrektora Zarządu Uzdrowiska w Szklarskiej Porębie (Kurverwaltung Schreiberhau) i jako człowiek odpowiedzialny za organizację tutejszego ruchu turystycznego zawodowo zajmował się turystyką i jej promocją. Był przy tym lokalnym historykiem i zapalonym krajoznawcą.

(ze wstępu Ivo Łaborewicza)

Napisana niespełna sto lat temu książka, sama należąca już do historii, sięga po historie jeszcze wcześniejsze. Choć ich ciągłość została przerwana raptownie po II wojnie światowej, niektóre z budowli tutaj opisanych można jeszcze zobaczyć. Inne zniknęły i tylko w literaturze został ich ślad. Ta książka wprowadza nas w świat istniejących i upadłych baud – schronów, chat, schronisk, a także rodowych sag z nimi związanych. Dzisiaj – obawiam się – takiej książki nikt już nie napisze.

Henryk Waniek – pisarz, malarz, grafik, znawca Śląska

Tę książkę należy przeczytać przed górską wędrówką albo po niej. Jest jeszcze sposób trzeci – zapakować do plecaka i otworzyć na szlaku, najlepiej w miejscach opisywanych przez autora. Historia smakuje wtedy najlepiej, a korzyści z lektury – bezcenne!

Janusz Skowroński – pisarz, dziennikarz, znawca Karkonoszy i Gór Izerskich, od 2018 r. dyrektor Muzeum Miejskiego „Dom Gerharta Hauptmanna” w Jeleniej Górze-Jagniątkowie

SPIS TREŚCI

Bytom, Bielsko, Katowice, Karwina miejsca zapomnianych historii
Dariusz Zalega w swojej najnowszej książce Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska żongluje opowieściami o zapomnianych postaciach, miejscach i wydarzeniach, które choć pozornie lokalne wpłynęły na historię nie tylko Górnego Śląska. To nie tylko opowieść o buntach i strajkach, lecz także (a nawet przede wszystkim) hołd dla Ślązaków i Ślązaczek, którzy nie zginali karku.

Cały ten Kutz Aleksandry Klich to znakomita biografia, napisana na szybkim oddechu, zasuwająca równie dziarsko, jak żył i tworzył jej bohater. Wyszedłszy ze śląskiego familoka, w łódzkiej Filmówce - jak sam mówił - zapierdalał potwornie, żeby przetrwać i nadrobić dystans dzielący go od kolegów. Utalentowany i odważny, dzięki zakorzenieniu w śląskiej kulturze i wartościach stworzył filmy oryginalne, stanowiące w polskim kinie zjawisko absolutnie nowe. Jako artysta i polityk - prowokował swoją bezkompromisowością, ciętym językiem, jakim rozprawiał się z oponentami. Całe życie walczył o ukochany Śląsk, którego obraz przeobraził w mit, ale równie mocno angażował się w sprawy Polski, zatroskany narodowym szowinizmem, ksenofobią, populistycznym zaczadzeniem, ciągotami do państwa wyznaniowego.
Aleksandra Klich pokazuje nam Kutza, jakiego nie znamy. Nowe wydanie zostało uzupełnione o wspomnienia z ostatnich lat życia reżysera.

Historia nietuzinkowej postaci, jaką był w średniowieczu Piotr Włost (zwany też Włostowic), wpisana kontekst Śląska, Polski i Europy ówczesnego okresu.

Autor: Jan Ślósarz

Trzecie wydanie książki nominowanej w roku 2004 do literackiej Nagrody NIKE: "Finis Silesiae" Henryka Wańka.

Dwoje ludzi spotyka się gdzieś między Niemcami a Polską, w kraju który jeszcze istnieje, ale już niebawem zniknie. Ocaleją jedynie zdjęcia... Opowieść o Śląsku jakiego już nie ma...

Wydanie przeredagowane przez autora, które zapowiada tak:

Z tą książką od początku coś było nie tak. Przede wszystkim z jej tytułem. Finis Silesiae to był tytuł roboczy, który ostatecznie miał brzmieć Görlitz-Gleiwitz 23:55. Wydawca kręcił nosem na te dwie nazwy niemieckie w tytule. Ale Tadeusz Różewicz, akurat bawiący w wydawnictwie, rzucił okiem i spodobało mu się to Finis Silesiae. Gdybym był przy tym, pewnie by tak nie powiedział. Możliwe też, że wydawca to zmyślił, by mieć argument i postawić na swoim. I tak zostało. W drugim wydaniu (2004) dokonano nielicznych poprawek, ale dopiero teraz ta książka jest bliższa temu, jaka powinna być w roku pierwszego wydania (2003). Przede wszystkim zmienił się jej język, na ile to było możliwe. Bo język historii opowiedzianej po niemiecku, ale napisanej po polsku, jest trudny. Ale taki jest Śląsk. Z przyjemnością zlikwidowałem też zbędne dłużyzny. Książka zeszczuplała o jedną dziesiątą i chyba dzięki temu czyta się łatwiej.

Dekanat gorzycki. Powstanie, położenie, sieć parafialna i duchowieństwo - HENRYK OLSZAR

Papież Jan XXIII lubił nazywać parafię „źródłem tryskającym pośrodku posady, do którego wszyscy mieszkańcy przychodzą ugasić pragnienie”. Kilka parafii na danym terenie kościelnym tworzy dekanat. Wnikliwą charakterystykę  jednego z takich dekanatów, położonego w południowej części Górnego Śląska, przedstawia  ks. dr hab. Henryk Olszar. Publikacja przybliża dzieje poszczególnych parafii, historię powstawania świątyń oraz charakterystykę duchowieństwa. W książce znalazły się także mapy, różne wykazy statystyczne oraz fotografie, które dokumentują materialne i duchowe osiągnięcia parafii dekanatu gorzyckiego.

„Dolny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Dolnym Śląsku, leżącym dziś w obrębie trzech polskich województw: dolnośląskiego, lubuskiego i opolskiego. Niewielkie jego obszary znajdują się również w województwie wielkopolskim. Nie zapominajmy również o niemieckiej części Dolnego Śląska.

Atlas ten jest niepowtarzalnym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i nadzwyczaj interesującego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czytelnicy znajdą wybitne postaci kultury, muzyki, nauki oraz techniki, bohaterów legend i podań, budowle, rzeźby, zapomniane lub nieznane miejsca, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta czy też ważne dla regionu wydarzenia historyczne. Każda karta ukazuje jedno lub więcej miast, podobnie jest w przypadku powiatów. Barwne mapy i ilustracje oraz ciekawe i zwięzłe opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i czytania. Każda plansza tego wydawnictwa inspiruje do wybrania się w ekscytującą podróż po Dolnym Śląsku.