Historia Śląska

Franz Pawlar, Dziennik księdza Franza Pawlara. Górny Śląsk w 1945 roku. Opis pewnego czasu. Das Tagebuch des Pfarrers Franz Pawlar. (tłumaczenie i opracowanie: Leszek Jodliński; redakcja tekstu niemieckiego: Raphael Pilot), Wydawnictwo AZORY, Kraków 2021 (wydanie dwujęzyczne, polsko-niemieckie).

Dziennik księdza Franza Pawlara przez długie lata pozostawał w ukryciu, czytany w odpisach i w powielanych kopiach maszynopisu. W Polsce zmieniło to wydanie Dziennika po raz pierwszy w 2015 roku i kolejne edycje (2018, dodruk 2019), poszerzane o krytyczny komentarz i materiał ikonograficzny. Przez dekady tekst kapelana z Pławniowic pozostawał nieznany również w Niemczech, czytany w odpisach i nieautoryzowanych kopiach.

Do książkowej publikacji Dziennika w języku niemieckim dochodzi po raz pierwszy i już po raz trzeci w języku polskim. W przypadku edycji polskiej oznacza to gruntowne uporządkowanie zapisu tekstu i wprowadzenia drobnych poprawek i uzupełnień w treści przekładu.

Strony: 290

Oprawa: twarda

Genealogia Książąt Górnośląskich w formie plakatu.

Rozmiar: 48cm x 68cm (format B2)

Papier kredowy

Koniec wojny na Śląsku w okolicach Opola. A o czym książka? Najlepiej zapowie ją autorka:

Wszystkie zdarzenia się wydarzyły albo mogły się wydarzyć, bo taki był czas. Wszystkie postacie są prawdziwe albo prawdziwe być mogły.

Jest to jednak fikcja literacka, oparta na opowieściach starych ludzi, którzy te czasy przeżyli.

Kto siebie, swoich rodziców, dziadków, pradziadków, sąsiadów, krew­nych, znajomych bliskich i dalekich w tej książce chce znaleźć, znajdzie na pewno. Pozna ich. Jeśli na naszej ziemi żył, obojętnie czy hanys czy chaziaj, czy autochton czy repatriant, rozpozna swoje miejsca, rozpozna swoich znajomych, swoich przyjaciół i wrogów.

Urodziłam się i wychowałam na śląskiej wsi jako autochtonka. Wiele lat mieszkałam w wielkim mieście, ale ciągnęło mnie do tej mojej wiochy i teraz na emeryturze siedzę tu, w tej mojej wsi.

Książkę dawno napisałam, ale nie miałam odwagi jej publikować. I dziś jeszcze tkwi we mnie ten strach autochtoński czy raczej kompleks autochtonki: nie chcę być rozpoznana. Dlatego książka została wydana pod pseudonimem LEONIA.*

Książka ukazała się w serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 7).

Meandry załęskiego sportu obok bogatego materiału kronikarskiego dotyczącego działalności klubów 06 Załęże, KS Dąb i KS Baildon ukazuje koleje losu niektórych wybitnych załęskich sportowców będących u szczytu kariery pod koniec okresu międzywojennego.

Ginter Pierończyk urodził się w 1944 r. w Chorzowie. Po ukończeniu studiów na Politechnice Śląskiej w 1968 r. podjął pracę w kopalni Kleofas. W 1999 r. odszedł na emeryturę i po „restrukturyzacji” został historykiem – amatorem opisującym dzieje swej rodziny, od końca XIX w. związanej z Załężem i kopalnią Kleofas.

W 2013 r. Ginter Pierończyk zadebiutował w almanachu Marty Fox krótkim opowiadaniem pt. Wypasiona beemwica. W latach 2014 - 2017. napisał Trylogię załęską na którą składają się: Asty kasztana - 2014 r. , Synek z Familoka - 2016 r. Kleofas w życiorys wpisany - 2017 r.

II wydanie - mocno poszerzone: 282 strony zamiast 208! Dwujęzyczny spis tabel, zdjęć, ważniejszych pojęć.

Prof. Wilhelm Gorecki przybliża nam historię rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku w XVIII i XIX wieku.

Autor opisuje okres od przejęcia Śląska przez Prusy po I wojnie śląskiej (1742 r.) do początków II rewolucji przemysłowej – wynalezienie metod masowej produkcji stali besemerowskiej (1856 r.) i martenowskiej (1861 r.) oraz ich skutki dla rozwoju przemysłu światowego.

Wykazuje, iż Górny Śląsk, powszechnie kojarzony z węglem i stalą, rozwijał się inaczej. To uruchomienie produkcji cynku dało początek rozwojowi przemysłu. Cynk stał się pierwszym towarem eksportowym Górnego Śląska.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 5A).

Prof. Wilhelm Gorecki przybliża nam historię rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku w XVIII i XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem Huty Florian.

Autor opisuje okres od przejęcia Śląska przez Prusy po I wojnie śląskiej (1742 r.) do początków II rewolucji przemysłowej – wynalezienie metod masowej produkcji stali besemerowskiej (1856 r.) i martenowskiej (1861 r.) oraz ich skutki dla rozwoju przemysłu światowego.

Wykazuje, iż Górny Śląsk, powszechnie kojarzony z węglem i stalą, rozwijał się inaczej. To uruchomienie produkcji cynku dało początek rozwojowi przemysłu. Cynk stał się pierwszym towarem eksportowym Górnego Śląska.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 5).

Interesują mnie ludzie w ruchu: ci przemykający przez górnośląskie pogranicze albo przybysze z daleka, którzy w nie wrośli, albo tacy, którzy choć tu urodzeni, odfrunęli daleko. Wychowani w jednej kulturze, zafascynowani inną, zmieniający wiarę, kraj, język. Aktywni i ambitni, niemarnujący życia. Bohaterowie dynamiczni.

Piotr Fuglewicz, autor

Cokoły przechodnie to zbiór biogramów mniej znanych Ślązaków i postaci związanych z tym regionem, żyjących tu i działających na przestrzeni XIX i XX wieku, zapomnianych bądź świadomie wymazanych z kart historii. Jak pisze Piotr Fuglewicz, to dwa tuziny portretów ludzi z górnośląskiego pogranicza ukazane na tle jego skomplikowanych, nierzadko tragicznych dziejów. Życiorysy niesztampowe, w dużej mierze oparte na wspomnieniach i własnych doświadczeniach autora, osadzone w realiach i faktach, ale ukazujące ludzkie pasje i marzenia, będące niejednokrotnie inspiracją i motorem zmian kulturowych i cywilizacyjnych.

Wydanie polsko-niemieckie

Autorem zdjęć jest Anton Kubik (1891–1953), jedno z trzynaściorga dzieci Caroline i Paula, który był górnikiem. Fotografie sprzed stu lat odnalazł Jan A. Duda, obecny właściciel domu, daleki krewny fotografa.

Obecnie są one własnością Muzeum w Tarnowskich Górach. Fotografia stała się pasją Antona Kubika, kiedy miał kilkanaście lat. Nie wiadomo, jakim aparatem się posługiwał, ale niektóre jego zdjęcia naprawdę robią wrażenie. Miał niewątpliwy talent do fotografowania i dobrze go wykorzystał. Szczegółowo udokumentował obraz swojej wioski i jej mieszkańców (sfotografował ich w sumie 350) na początku XX wieku, ukazując socjologiczny obraz bogacących się Ptakowic. Potem, wzięty do wojska na front I wojny światowej, dokumentował także życie żołnierzy armii cesarskiej. Monika Rosenbaum (redaktor książki) i Sebastian Rosenbaum (jej mąż, współredaktor i historyk z katowickiego IPN) zachwycili się tymi zdjęciami i postarali się w Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej o ich wydanie w albumie.

Dwujęzyczny katalog do wystawy "Dziadek z Wehrmachtu. Doświadczenia zapisane w pamięci", która była wspólnym projektem Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej i Stowarzyszenia Genius Loci - Duch Miejsca.

Strony: 44

Język: polski i niemiecki

Spis treści na fotografii numer 2.

Ziemie pogranicza, w jakim zakątku globu by się nie znajdowały, zawsze cechuje zawiłość losów, złożoność historii, a ta właśnie staje się polem wielu manipulacji, jednostronnych, wręcz stronniczych spojrzeń i analiz historycznych już na pierwszy rzut oka dających się odczytać jako dzieła na zamówienie. Nie inaczej jest ze Śląskiem, który dla Polaków jest polski, dla Niemców niemiecki, a dla Czechów czeski. A jaki jest, był naprawdę?
Migotanie przeszłości prezentuje podejście łamiące stereotypy, którymi przez dziesięciolecia (a może i wieki) przesiąkła nauka. Profesor Bogusław Czechowicz bezkompromisowo rozprawia się z mitologizowaniem i wybiórczym, upatriotycznionym doborem lub interpretacją faktów jako metodą poznania (?) historii i budowania na jej kanwie fałszywego, ale politycznie poprawnego obrazu dziejów. Wręcz punktuje liczne błędy i nadużycia, nierzadko jeszcze przesiąknięte duchem epoki (czy minionej?), w której to ideologia stała ponad nauką.
Oprócz Ślązaków co zrozumiałe - do Śląska przyznają się co najmniej trzy inne nacje, każda wytaczająca argumenty dla siebie wygodne. Nowe, może wręcz nowatorskie, spojrzenie autora obnaża słabości tych argumentów - niczym konserwator obrazów czy zabytków odkrywa ukryte warstwy, dogłębnie i kontekstowo analizując budowle i dzieła sztuki z czasów, które obejmuje ta praca, czyli późnego średniowiecza. Wszystko to zostało spisane ze swadą i pasją oraz poparte bogatą dokumentacją fotograficzną i źródłową.

Ostatni z serii przewodników po zapomnianych miejscach województwa dolnośląskiego. Obejmuje zasięgiem Wrocław oraz okolice Oleśnicy, Oławy, Strzelina i Ząbkowic Śląskich. W przewodniku przeczytasz o zrujnowanych miejscach, których się powszechnie nie zwiedza i pozostają one poza świadomością znakomitej większości turystów. Przede wszystkim są to opuszczone pałace, dwory, ruiny kościołów, ruiny fabryk (browarów, cukrowni), wapienniki, wiatraki, opuszczone cmentarze oraz porzucone fortyfikacje. Do tych miejsc ułatwi dotarcie nasz przewodnik.

Johann Christoph Friedrich GutsMuths, Moja podróż po ojczyźnie: z Turyngii w Góry Olbrzymie aż po źródła Łaby i przez Czechy w Góry Kruszcowe. Z przystankami w Erfurcie, Lipsku, Dreźnie, Budziszynie, Zgorzelcu, Bolesławcu, Cieplicach, Jeleniej Górze, Hostinném, Turnovie, Pradze, Teplicach i Freibergu (1796). Wybór

Książka stanowi relację z wyprawy odbytej przez „dziadka współczesnej gimnastyki” Johanna Christopha Friedricha GutsMuthsa (1759–1839) w towarzystwie grupy uczniów w 1796 roku. Wraz z autorem odwiedzimy m.in. Bolesławiec, Świeradów, Szklarską Porębę, Cieplice, Jelenią Górę, Adršpach, Hostinné, Turnov, Pragę, Teplice i Freiburg, a także powędrujemy przez Góry Izerskie i Karkonosze, poznając ich mieszkańców i zakątki niedostępne dziś dla ruchu turystycznego; szczególne emocje przeżyjemy, schodząc po stromej skalnej ścianie w głąb Łabskiego Kotła wzdłuż wodospadu Łaby. Zajrzymy też do zakładów przemysłowych — witriolejni (wytwórni kwasu siarkowego) w Szklarskiej Porębie, kopalni cyny w Cinovcu i srebra we Freibergu, rtęciowni srebra w saskim Halsbrück. Całości dopełniają kolorowe ilustracje autorstwa grafika z epoki, Daniela Bergera.  Książka ukazuje się w serii Navigare necesse est — historycznych relacji podróżniczych z obszaru Sudetów, Śląska i okolic.

Jest lato 1796 roku, z cesarskiej Pragi w popłochu uchodzi, kto może, szerzą się bowiem pogłoski o zbliżaniu się wojsk francuskich. Anonimowy autor — o którym dowiadujemy się tylko tyle, że studiował poezję, a w dzieciństwie grał w piłkę pod murami Pragi — również opuszcza stolicę, ale z całkiem innego powodu: by odbyć wyprawę w góry. Jej trasa będzie wiodła m.in. przez Kosmonosy, Liberec, Libverdę, Mirsk, Jelenią Górę, Szklarską Porębę, Kowary, Kamienną Górę, Adršpach, Trutnov, Velką Upę, aż po serię baud karkonoskich, gdzie autor podejmie dwukrotną próbę wejścia na Śnieżkę. Giętkość języka, plastyczność opisów, rozliczne anegdoty, ale też refleksje na tematy ogólniejsze i poważniejsze, mnogość informacji faktograficznych z pierwszej ręki, a także spotkania z ludźmi — m.in. właścicielem Unięcic-Pobiednej A.T. von Gersdorfem czy przyrodnikiem i wynalazcą K.A. von Meyerem — wszystko to czyni z Podróży w Karkonosze… lekturę tyleż literacko i estetycznie wysmakowaną, co wartościową poznawczo. Śledząc perypetie autora i jego towarzyszy podróży (wśród których — jak sugerujemy — jest słynny przyrodnik i autor przewodników Josef Karl Eduard Hoser), poznajemy realia epoki, a zarazem uzyskujemy bezpośredni wgląd w sposób myślenia, psychologię i poglądy człowieka z końca XVIII wieku, co pozwala nam dowiedzieć się też czegoś o sobie. Książka ukazuje się jako czwarta pozycja w serii Navigare Necesse Est, w ramach której publikujemy historyczne relacje podróżne związane ze Śląskiem i Sudetami.

Kolejny tom serii zawiera artykuły w większości poświęcone odbudowie ze zniszczeń wojennych kolei na tzw. Ziemiach Odzyskanych – z jednym wyjątkiem dotyczącym węzła lubelskiego. Jednak pierwsze dwa dotyczą jeszcze czasów wojennych i bardzo mało znanych epizodów dotyczących funkcjonowania wrocławskiej Reichsbahndirektion i tramwajów we Wrocławiu w warunkach końca wojny i oblężenia miasta. Pozostałe skupiają się na problematyce odbudowy sieci kolejowej, przemianach strukturalnych, własnościowych, a także styku pomiędzy PKP a poruszającymi się zarówno po polskich torach, jak i specjalnie przebudowanych liniach szerokotorowych transportach sowieckich. Warto także zwrócić uwagę na artykuł poświęcony często zapominanemu wkładowi UNRRA w odbudowę kolejowej, powojennej Polski.

Dzienniki podróżne 1765-1800 to pierwsze w Polsce wydanie zapisków wybitnego mieszkańca łużycko-śląskiego pogranicza – dziedzica, filantropa, naukowca i górołaza. Oprócz tekstu dzienników tom zawiera dotyczące gór artykuły publikowane przez autora, relacje na jego temat zostawione przez współczesnych, obszerny wstęp przybliżający sylwetkę pana von  Gersdorfa oraz serię nigdy dotąd w Polsce niepublikowanych rysunków zgorzeleckiego artysty Johanna Gottfrieda Schulza (1734-1819), przedstawiające tereny Gór Izerskich i Karkonoszy.

Dwujęzyczny atlas dotyczący plebiscytu na Górnym Śląsku z 1921 roku.

Atlas zawiera wprowadzenie, wyniki plebiscytu naniesione na mapę Górnego Śląska oraz wyniki plebiscytu w formie tabelarycznej.

Całość przygotowana po polsku i niemiecku.

Strony: 60

Oprawa: miękka, format A4

Bytom, Bielsko, Katowice, Karwina miejsca zapomnianych historii
Dariusz Zalega w swojej najnowszej książce Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska żongluje opowieściami o zapomnianych postaciach, miejscach i wydarzeniach, które choć pozornie lokalne wpłynęły na historię nie tylko Górnego Śląska. To nie tylko opowieść o buntach i strajkach, lecz także (a nawet przede wszystkim) hołd dla Ślązaków i Ślązaczek, którzy nie zginali karku.