Historia Śląska

"Joseph Wilpert 1857-1944. Archeolog chrześcijański. Życie i dzieło" - publikacja pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz i bp. Jana Kopca.

Zbiór artykułów w języku polskim, niemiecki i angielskim o Josephie Wilpercie, śląskim badaczu rzymskich katakomb.

Strony: 152

Oprawa: miękka

Próba przedstawienia polskiemu czytelnikowi postaci Josepha von Eichendorffa jest wyzwaniem z kilku względów. Twórczością poety zajmują się przede wszystkim germaniści, opierając się naturalnie na oryginalnych tekstach – trudno dostępnych dla „zwykłego” czytelnika. Liczne, i świetne zresztą prace polskich germanistów koncentrują się na określonych problemach: recepcji dzieła, badania procesu twórczego, analizie wybranych utworów etc. – są i muszą być pisane po niemiecku. Docierają głównie do kolegów po fachu, umykając uwadze czytelników nieznających języka niemieckiego. Możliwość poznania Eichendorffa jest zatem bardzo ograniczona.

Brakuje także obszerniejszej, popularnej biografii opartej na nowszych opracowaniach historycznoliterackich. Szkoda, bo ponadczasowa wielkość tego niemieckiego romantyka uznawana jest nie tylko w krajach europejskich, ale także w USA, Japonii czy Chinach. Oczywiście główną przeszkodę w poznaniu poety stanowi znikoma ilość tekstów przełożonych na język polski. Dotychczas tłumaczone utwory („Z życia nicponia”, „Marmurowy posąg”, „Niegdyś przeżyłem” oraz ok. trzystu wierszy) są zaledwie cząstką tego, co autor „Nicponia” napisał. 

Celem mojej książki jest pokazanie Josepha von Eichendorffa na tle epoki, w której żył, jego konstelacji rodzinnych i zawodowych, relacji ze słynnymi ludźmi pierwszej połowy XIX wieku. Jest to również próba naszkicowania osobowości człowieka zamkniętego w sobie, unikającego wywnętrzania się czy zwracania na siebie uwagi.

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 10).

Bibliografia podmiotowa i przedmiotowa poświęcona Josephowi von Eichendorffowi dotyczy działalności wydawniczej i medialnej w Polsce w latach 1989-2018. W prezentowanych wykazach uwzględniono publikacje książkowe, czasopisma, rozprawy doktorskie, druki ulotne, a także filmy, widowiska teatralne, festiwale i inne przedsięwzięcia o charakterze medialnym. Całość zamyka szkic na temat recepcji twórczości poety i pisarza urodzonego w Łubowicach koło Raciborza w prasie śląskiej po 1989 roku. [...] W niniejszej książce podjęto próbę określenia miejsca Josepha von Eichendorffa w świadomości krytyków, tłumaczy, literaturoznawców, historyków, historyków literatury, kulturoznawców, folklorystów i etnologów, na podstawie wyszukanych w polskiej prasie artykułów, not i omówień. Uważny czytelnik z łatwością odnajdzie wśród odnotowanych pozycji nazwiska niemieckich badaczy oraz tłumaczenia ich tekstów na język polski dostępne w polskich czasopismach lub w wydanych w Polsce tomach zbiorowych. (fragmenty wstępu)

Jezderkusie! Czyli... historia Górnego Śląskadla dzieci!

Publikacja ma na celu w sposób przystępny i ciekawy, zaprezentować dzieciom historię Górnego Śląska. Interesujące teksty autorstwa Moniki Rosenbaum oraz barwne ilustracje wykonane przez absolwentkę Akademii Sztuk Pięknych – Darię Hancharovą, przedstawiają dzieje tego regionu od czasów prehistorycznych do teraźniejszości. Poszczególne rozdziały opisują interesujące wydarzenia historyczne, prezentują konkretnych bohaterów, obiekty i miejsca silnie związane z losami Śląska. W publikacji zawarto również szereg informacji dotyczących geografii, fauny i flory, a także specyfiki krajobrazu tego regionu. Ponadto czytelnicy mają możliwość zaznajomienia się z elementami etnograficznymi, takimi jak śląskie zwyczaje, kultura, tradycje, potrawy, czy stroje regionalne.

Książka wydana dwujęzycznie: po polsku i niemiecku.

Od pojawienia się pierwszej śląskiej drukarni, do wprowadzenia maszyn drukarskich – w takim przedziale czasowym - w książce Jerzego Ciurloka opowiedziane zostały dzieje poszczególnych drukarzy pracujących na Śląsku, ale także tych, którzy z Śląska wywędrowali, by gdzie indziej uprawiać czarną sztukę – jak nazywano drukarstwo. Opowiedziane są ich dokonania i warunki w jakich pracować im przyszło. A bywały one niezwykle trudne, czasem z sensacyjnymi wątkami. Autor wspomina też o najważniejszych dziełach, które wychodziły spod pras śląskich typografów, o związkach i wzajemnym oddziaływaniu krain ościennych, przypomina kilka niezwykłych postaci bibliofilów. Byli to chłopi i drobni rzemieślnicy, którzy zgromadzili po kilka tysięcy cennych wydawnictw.

Długo oczekiwana kontynuacja losów książąt śląskich. Tym razem Jerzy Ciurlok w „Ich książęce wysokości. Część dolnoośląska” przybliży nam losy książąt tej historycznej krainy.

Autor o swojej książce:

Książka ta jest hołdem dla mojej ojczyzny, moich przodków i dorobku minionych wieków. Mam nadzieję, że pomoże ona w zrozumieniu śląskich dziejów i wzbogaci Państwa wiedzę na ich temat.

Słowo wstępne - Jerzy Gorzelik

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 3). 

Książka powstała z bogatego zbioru relacji zgromadzonych na stronie www.e-historie.pl. Opiekun naukowy projektu wybrał te, które uznano za najbardziej interesujące i poruszające. Autorami relacji są mieszkańcy Górnego Śląska – przedwojennej niemieckiej rejencji opolskiej oraz przynależnego do Polski województwa śląskiego, przesiedleńcy z Kresów Wschodnich oraz pozostałych obszarów Polski. Prezentowane materiały wspomnieniowe obejmują lata 1939–1945, koncentrują się na przebiegu II wojny światowej oraz pierwszych miesiącach po jej zakończeniu. Jedynie dwie z prezentowanych reminiscencji wykraczają poza tę cezurę, dotyczą bowiem osób, które m.in. ze względu na pobyt w niewoli jenieckiej wróciły na Górny Śląsk dopiero kilka lat po oficjalnym zakończeniu wojny.

Historia hutnictwa południowo wschodniej części Opolszczyzny, w dolinie Małej Panwi i jej dorzecza sięga zamierzchłej przeszłości. Dziś już niewiele śladów zlokalizowanych na tym obszarze, przypomina to kiedyś znane, nie tylko w tej części Europy, rzemiosło. Czas pochłania nieliczne zabytki. Przykładem może być Huta Małapanew w Ozimku, kiedyś zwana Królewską, która dziś jest najstarszym zakładem hutniczym w Polsce, a jednym z najstarszych w Europie, funkcjonującym od momentu swojego powstania w połowie XVIII wieku do dnia dzisiejszego. Minęło już ponad 250 lat od czasu, kiedy na rozlewiskach Małej Panwi, pomiędzy wsiami Krasiejów i Schodnia, zaczęto wytapiać rudę żelaza, stosując nowoczesne na owe czasy metody. Założenia urbanistyczne architektury przemysłowej Ozimka, Jedlic i innych miejscowości na tym terenie oraz zabytki z nimi związane, a zachowane do dnia dzisiejszego, są unikatem w skali europejskiej, wartym nie tylko ratowania, ale także szerszego rozpropagowania. Obecnie stanowią one jedynie lokalną ciekawostkę. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja tej grupy zabytków w gminach Zębowice i Dobrodzień, gdzie tradycje prywatnego hutnictwa sięgają jeszcze odleglejszej przeszłości. Ze względu na wyczerpanie się zasobów surowcowych, hutnictwo tego terenu zaniknęło już w XIX wieku i dziś tylko wąska grupa specjalistów ma świadomość istnienia na tym terenie licznych zakładów związanych z tą gałęzią gospodarki. Rozwój turystyki i wzrastająca świadomość historyczna społeczeństwa są okazją, aby wiedzę na ten temat oraz informacje o zabytkach z nimi związanych przekazać, nie tylko mieszkańcom tej ziemi, ale przede wszystkim odwiedzającym ją, a zainteresowanym tą tematyką gościom. Warto przypominać, że z całą pewnością późniejszy śląski przemysł, a także europejskie hutnictwo, wiele zawdzięczają tradycjom hutniczym doliny Małej Panwi.

Publikacja jest zwięzłym kompendium przybliżającym czytelnikowi najważniejsze, historyczne nekropolie położone na terenie województw śląskiego i opolskiego. Pięćdziesiąt wybranych cmentarzy tworzy barwną mozaikę religijną i narodowościową, charakterystyczną dla obszarów politycznego, kulturowego i językowego pogranicza, jakim przez wieki był Górny Śląsk. Załączona na ostatniej stronie mapa z naniesionymi lokalizacjami poszczególnych obiektów zachęca do samodzielnej eksploracji.
Publikacja polsko-niemiecka.

Stare dolnośląskie cmentarze przestały być przestrzenią więziotwórczą, tym samym stały się miejscami niepamięci, trudnym dziedzictwem, które dopiero dziś, po ponad siedemdziesięciu latach udaje się oswoić i zaakceptować. Dziś coraz częściej dostrzegamy, że oprócz swych funkcji memoratywnych, cmentarze są również swoistymi tekstami kultury, dzięki którym możemy odczytać nie tylko ludzkie losy, ale również stosunek człowieka do śmierci, przemijania i do określonych wartości. Są namacalnym świadectwem pobytu na określonym terytorium grupy etnicznej, narodowej, regionalnej, wyznaniowej czy religijnej. Warto podkreślić, że autor z powodzeniem wybrał cmentarze i miejsca pochówku różnych grup narodowościowych (siłą rzecz z dominantą niemiecką) i wyznań. Nie zapomniał przy tym o cmentarzach wojskowych i wojennych oraz miejscach pochówku ofiar narodowego socjalizmu – jeńców, robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych.

Pozostałości minionych czasów w postaci płyt nagrobnych i epitafiów głównej świątyni Opola i zachowane na nich informacje o osobach ważnych dla dziejów miasta i parafii opolskiej pozwalają na chwilę refleksji na temat sensu ludzkiego życia.Poszczególne opisy płyt nagrobnych i epitafiów z kościoła św. Krzyża w Opolu stanowią cenne źródło dla miłośników historii oraz mieszkańców opolskiego grodu.

Prezentowana praca ma być próbą odejścia od czarno-białego postrzegania Niemców na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. Mimo kilku prób rekonstrukcji tego, kim byli, jak myśleli i jakimi motywacjami kierowali się Niemcy na Górnym Śląsku w tym okresie, obraz ten ciągle wydaje się niepełny. Przedstawiona biografia Hansa Lukaschka stanowi kolejny krok w kierunku zapełnienia tej luki (...)
Praca podzielona jest na cztery części. Hans Lukaschek był aktywny w różnych, w zasadzie odrębnych okresach i politycznych rzeczywistościach.
W części pierwszej omówiona została jego rola podczas plebiscytu i jego światopogląd z tego okresu. Część druga poświęcona została jego losom w okresie międzywojennym. Był w tym czasie przedstawicielem Niemiec przy Komisji Mieszanej w Katowicach, a potem nadprezydentem pruskiej Prowincji Górny Śląsk. Zmienił dalece światopogląd, stając się zaangażowanym orędownikiem interesów społeczności polskiej na tym obszarze. W części trzeciej omówiona została jego rola w Kręgu z Krzyżowej i poglądy, które podzielał z innymi dysydentami z tego środowiska. Część ostatnia poświęcona jest jego roli w powojennych Niemczech i działalności w funkcji ministra do spraw przesiedleńców. Jest w niej również mowa o sporach, jakie toczył z przedstawicielami postnarodowosocjalistycznych elit w Republice Federalnej.
(fragmenty Wstępu)

Koniec wojny na Śląsku w okolicach Opola. A o czym książka? Najlepiej zapowie ją autorka:

Wszystkie zdarzenia się wydarzyły albo mogły się wydarzyć, bo taki był czas. Wszystkie postacie są prawdziwe albo prawdziwe być mogły.

Jest to jednak fikcja literacka, oparta na opowieściach starych ludzi, którzy te czasy przeżyli.

Kto siebie, swoich rodziców, dziadków, pradziadków, sąsiadów, krew­nych, znajomych bliskich i dalekich w tej książce chce znaleźć, znajdzie na pewno. Pozna ich. Jeśli na naszej ziemi żył, obojętnie czy hanys czy chaziaj, czy autochton czy repatriant, rozpozna swoje miejsca, rozpozna swoich znajomych, swoich przyjaciół i wrogów.

Urodziłam się i wychowałam na śląskiej wsi jako autochtonka. Wiele lat mieszkałam w wielkim mieście, ale ciągnęło mnie do tej mojej wiochy i teraz na emeryturze siedzę tu, w tej mojej wsi.

Książkę dawno napisałam, ale nie miałam odwagi jej publikować. I dziś jeszcze tkwi we mnie ten strach autochtoński czy raczej kompleks autochtonki: nie chcę być rozpoznana. Dlatego książka została wydana pod pseudonimem LEONIA.*

Książka ukazała się w serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 7).

Polska, druga połowa lat osiemdziesiątych. Upadek, beznadziejność, odrealnienie. Do naprawy rzeczywistości przystępują dziesięciolatki z górnośląskiego blokowiska i ich idole – piłkarze Ruchu Chorzów.

1989 to ciepła i zabawna opowieść o pasji, marzeniach, ambicji i sile lokalnej wspólnoty. Lekkie i zręczne połączenie wspomnień i historycznego eseju.

Grzegorz Kopaczewski, rocznik 1977, politolog, autor powieści Global nation. Obrazki z czasów popkultury i Huta.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 9).

Historyczna Książka roku 2019 w plebiscycie "Historia Zebrana" portali Histmag.org i granice.pl 

Grunt jest książką mającą zarówno cechy powieści historycznej, jak i dokumentalnej. Czytelnik będzie śledzić dzieje chłopskiego rodu Rothów od jego początków niemal do jego zaniku. Choć ważną część Gruntu stanowi opis historii rolnictwa na ziemi hulczyńskiej w XX wieku, nie jest to literatura faktu – pojawiają się w książce także sceny pełne niedopowiedzeń i tajemnic, a nawet elementy horroru.

 Niektóre rozdziały książki inspirowane są świadectwami uczestników opisywanych wydarzeń historycznych, między innymi brutalnej kolektywizacji w latach 50. i 60. XX wieku. Wielu chłopów straciło wówczas życie, dom, dobrze prosperujące gospodarstwa. Zniszczono odwieczną więź z ziemią, a kolejne pokolenia nie były już zainteresowane rolą. Chłopi zapłacili więc ideologii komunistycznej wysoką daninę, zapłaciła ją też ziemia.

Książka sięga również do współczesności, której metaforą jest zabetonowanie dawnych pól i dalsze uszczuplanie i tak już mało urodzajnej ziemi. Czytelnik może więc zadać sobie pytanie, czy powieściowe przekleństwo rzucone na chłopski grunt trwa do dziś, skoro szacunek do ziemi jako żywicielki prawie zupełnie zniknął ze świadomości konsumpcyjnego społeczeństwa.

Anna Malchárková (1950) poetka i pisarka, zajmująca się w swojej twórczości tematyką życia wiejskiego na Śląsku, w szczególności na Ziemi Hulczyńskiej, skąd pochodzi i gdzie żyje. Debiutowała jako poetka ze zbiorem pisanym w hulczyńskim dialekcie śląskiego (Vidime to po našemu, 2004). Największe uznanie zdobyło jej opowiadanie Grunt (2011). Wśród ważniejszych dzieł należy wymienić także Modrá barva duhy (2009), Vyhnalovec (2014) i Záhada kamenného svědka (2016).

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 12).

Niniejsza bogato ilustrowana publikacja, towarzysząca wystawie „Na granicy. Codzienność w podzielonym regionie”, umożliwia szersze spojrzenie na wielowątkową tematykę podziału Górnego Śląska w latach 1922–1939. Siedem tekstów, które wyszły spod pióra uznanych historyków, publicystów i literaturoznawców, odnosi się do pięciu modułów tematycznych wystawy. Przedstawiają one genezę polsko-niemieckiego konfliktu o region, analizują postanowienia konwencji genewskiej o Górnym Śląsku, opisują życie codzienne nad kuriozalną granicą, zarysowują polsko-niemiecką rywalizację w regionie oraz odpowiadają na pytanie, na ile żywa pozostaje pamięć o okresie jego podziału.

Wydanie dwujęzyczne: polski i niemiecki

Górny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo wyjątkowe i niezwykłe, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Górnym Śląsku, leżącym dziś zarówno w opolskiej części, katowickiej jak i po czeskiej stronie, który został zaprezentowany na 22 kolorowych planszach.

Publikacja jest swoistym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i ze wszech miar ciekawego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czekają na czytelników wybitne postaci kultury, nauki czy techniki, bohaterzy legend i podań, nieznane lub zapomniane miejsca, i budowle, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta, czy też smakowite, śląskie potrawy. Kolorowe mapy i ilustracje oraz ciekawe, i skondensowane opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i do czytania. Każda strona atlasu to okazja do odkrycia kolejnej z ekscytujących tajemnic Górnego Śląska.

Książka w twardej oprawie, dwujęzyczna (polski i niemiecki)

Autorzy: Sebastian i Monika Rosenbaum