Historia Śląska

Publikacja przedstawia tytułowe zagadnienie z dwóch perspektyw: działań niemieckiego świata polityki na rzecz pozostania regionu w Niemczech oraz reakcji społeczeństwa niemieckiego na zagrożenie zmiany państwowości. W pierwszym aspekcie czyni to z kilku poziomów politycznych, a w drugim koncentruje się na niemieckiej debacie o stopniu samodzielności Górnego Śląska i metodach służących do przekonania polskojęzycznej ludności regionu do głosowania za Niemcami.

SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ I: W DRODZE DO WERSALU

CZĘŚĆ II: WOKÓŁ PLEBISCYTU

CZĘŚĆ III: PODZIAŁ

Opracowanie ks. prof. Andrzeja Hanicha to w ocenie recenzentki, prof Stanisławy Sochackiej,  „uporządkowana i skumulowana refleksja na temat nazw miejscowości ujęta w schemat metodologicznie opracowanych haseł”, która „łączy w sposób interdyscyplinarny wiedzę z zakresu nazewnictwa polskiego i niemieckiego na Śląsku z tradycją kościelną w sposób kompetentny, stricte naukowy, zwłaszcza w zakresie prezentacji materiału historycznego”. Hasło główne to nazwa polska w aktualnym brzmieniu urzędowym, której towarzyszy powojenna polska nazwa przejściowa oraz niemieckie: starsza (słowiańska powierzchownie zniemczona), nazistowska (z lat 1934–1937), czasem również dodatkowa (nadawana współcześnie miejscowościom z min. 20% mieszkańców pochodzenia niemieckiego), a także lokalizacja urzędowa i kościelna. Dzięki mapie, rysowi historycznemu i osobnym częściom słownika opisującym miejscowości, które w roku 1992 r. przeszły do diecezji gliwickiej i kaliskiej, otrzymujemy całościowy obraz nazewnictwa diecezji opolskiej w perspektywie czasu i przestrzeni.

Strony: 380

Oprawa: twarda

VI tom dwujęzycznej, polsko-niemieckiej serii „Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności” pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz.

Tak samo jak poprzednie tomy, również ten obejmuje stosunkowo obszerne biogramy ok. 80 wybitnych Ślązaków, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w wielu różnych dziedzinach.

Publikacja ta jest ósmym tomem serii wydawniczej w ramach Archiwum Historii Mówionej i stanowi zaproszenie oraz wprowadzenie do niezwykłego świata „historii mówionej”.

Inspiracją do stworzenia tomu ósmego stały się dwie rocznice: 30 rocznica zjednoczenia Niemiec oraz rocznica powstania struktur Mniejszości Niemieckiej na Śląsku, Warmii i Mazurach. Przemiany polityczno-ekonomiczne ostatnich trzech dekad zdecydowały o ukształtowaniu się nowego ładu społecznego w Europie.

Pragniemy podzielić się z Państwem wspomnieniami i doświadczeniami mieszkańców Śląska oraz Warmii i Mazur, którzy zechcieli nam opowiedzieć swoje historie.

Publikacja polsko-niemiecka.

Opiekun naukowy: dr Joanna Lusek

Oprawa: twarda z obwolutą

Liczba stron: 164

Ślązak z okolic Mikołowa Wiktor Szołtysek przedstawia ucieczkę z Wehrmachtu i późniejsze przeżycia w 3 Dywizji Strzelców Karpackich we Włoszech w pisanym dzień po dniu pamiętniku. Nakład pierwszego wydania książki „Po obu stronach frontu – dziennik śląskiego żołnierza 1943 - 47” szybko się wyczerpał. Syn Wiktora - Jan zredagował drugie wydanie wzbogacone o przedmowę profesora Alfreda Sulika, rozdziały opisujące pierwsze dni wojny oraz Związek Harcerstwa Polskiego na uchodźtwie. Henryk Szołtysek dodał rozdział nt. weteranów kampanii włoskiej pochodzących z powiatu pszczyńskiego w granicach sprzed 1939 roku. 400 stronicowa książka zawiera 110 przypisów, 3 mapy oraz 250 wysokiej jakości fotografii - w większości przywiezionych przez Wiktora z wojny.

Wiktor Szołtysek: Po obu stronach frontu - Dziennik śląskiego żołnierza 1943 -1947

Oprawa: Twarda

Strony: 400

V tom dwujęzycznej, polsko-niemieckiej serii „Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności” pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz.

Tak samo jak poprzednie tomy, również ten obejmuje stosunkowo obszerne biogramy ok. 80 wybitnych Ślązaków, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w wielu różnych dziedzinach.

Tom otwiera biogram profesora Rudolfa Abichta, slawisty, orędownika języka górnośląskiego, zawiera też prezentacje sporej grupy mało znanych malarzy, rzeźbiarzy, muzyków, a także wybitnych aktorek i śpiewaczek, m. in. biogram  śpiewaczki Rose Ader, kochanki Pucciniego.

Franz Pawlar, Dziennik księdza Franza Pawlara. Górny Śląsk w 1945 roku. Opis pewnego czasu. Das Tagebuch des Pfarrers Franz Pawlar. (tłumaczenie i opracowanie: Leszek Jodliński; redakcja tekstu niemieckiego: Raphael Pilot), Wydawnictwo AZORY, Kraków 2021 (wydanie dwujęzyczne, polsko-niemieckie).

Dziennik księdza Franza Pawlara przez długie lata pozostawał w ukryciu, czytany w odpisach i w powielanych kopiach maszynopisu. W Polsce zmieniło to wydanie Dziennika po raz pierwszy w 2015 roku i kolejne edycje (2018, dodruk 2019), poszerzane o krytyczny komentarz i materiał ikonograficzny. Przez dekady tekst kapelana z Pławniowic pozostawał nieznany również w Niemczech, czytany w odpisach i nieautoryzowanych kopiach.

Do książkowej publikacji Dziennika w języku niemieckim dochodzi po raz pierwszy i już po raz trzeci w języku polskim. W przypadku edycji polskiej oznacza to gruntowne uporządkowanie zapisu tekstu i wprowadzenia drobnych poprawek i uzupełnień w treści przekładu.

Strony: 290

Oprawa: twarda

• Czarna księga prasy śląskiej t.1-2

  tom 1- Górny Śląski, tom 2- Śląsk Cieszyński, Prasa niemiecka

  Red. Joachim Glensk

  Opole: PIN, 2006-2007

  ss. t.1-591, t.2-224

• Format B5

• Oprawa twarda

Przedstawiamy trzecią już część cieszącego się niesłabnącym zainteresowaniem, cyklu wydawniczego „Górnośląscy potentaci”. Rodzina Schaffgotsch – potentaci gospodarczy, właściciele zakładów przemysłowych, działacze kulturalni – to bohaterowie kolejnego albumu, na którego stronicach została zapisana historia o pamiątek ocalałych po tej śląskiej rodzinie arystokratów.

Wydanie albumowe.

Wyczekiwana książka prof. Ryszarda Kaczmarka o powstaniach na Śląsku w latach 1919-21 jako niewypowiedzianej wojnie polsko-niemieckiej.

Był 15 sierpnia 1919 roku. Oczekujący od wielu godzin na wypłatę tłum górników stracił cierpliwość i wtargnął na plac mysłowickiej kopalni. Oddziały niemieckiego Grenzschutzu otworzyły ogień do nieuzbrojonych ludzi. Według oficjalnych danych zginęło sześć osób, w tym dwoje dzieci, a mysłowicka masakra stała się iskrą, która rozpoczęła otwarty konflikt o najcenniejsze i najlepiej rozwinięte gospodarczo ziemie zamieszkałe wówczas przez Polaków.

Powstania śląskie 1919-1920-1921 to pierwsza od dekad popularna publikacja dotycząca tych najgłośniejszych we współczesnej historii Śląska wydarzeń. Ryszard Kaczmarek dał się dotychczas poznać jako autor, który z równą uwaga przygląda się i spisom regimentów, i relacjom cywilów – również tym razem w ręce czytelników trafia pasjonująca książka nie tylko o realiach bitewnych, lecz także o życiu zwykłych Ślązaków wtrąconych w tryby wielkiej historii.

Sekrety poszukiwaczy minerałów i kamieni szlachetnych, którzy od średniowiecza przemierzali Karkonosze i Góry Izerskie zostają tutaj ujawnione. Podobnie jak rozmaite wierzenia dotyczące magicznych mocy poszczególnych kamieni i ich właściwego wykorzystania.
O podziemnym skarbcu Ducha Gór i szaleństwie, jakie nierzadko wywoływał u tych, którzy próbowali je sforsować, autor pisze ze znawstwem i swadą, a liczne kolorowe ilustracje ułatwiają podróż przez omawiane zagadnienia. To drugie, poprawione wydanie popularnego tytułu.

Zebrane w jednym tomie wydanie dwóch części historii Michelsbaude – chaty, która wrosła w historię Gór Izerskich, potem została niemal kompletnie zapomniana, by zostać „wskrzeszoną” w wyniku odkryć poczynionych przez autora w Wysokim Grzbiecie, a następnie w źródłach literackich i archiwach w latach 2018-2020.

Rozebrana w 1905 roku bauda, położona na skrzyżowaniu szlaków, przez ponad sto lat witała wędrowców podróżujących Starą Drogą Celną łączącą pruską Szklarską Porębę z habsburskim Harrachovem: od tragarzy szkła z pobliskich hut leśnych, przez pierwszych turystów (arystokratów, duchownych, urzędników, naukowców, artystów), po leśników, drwali, kłusowników i szmuglerów.

Samotna i uboga, okazała się dość inspirująca, by jej ślady przeniknęły do dzieł wybitnych postaci literackich związanych ze Śląskiem (m.in. Gerharta Hauptmanna i Willa-Ericha Peuckerta). Przywrócenie pamięci o niej oznacza więc również poszerzenie sieci znaczeń kulturowych w wymiarze ogólniejszym, a mikrohistoria – opowieść o dziejach pojedynczego budynku – staje się tu przyczynkiem do stworzenia wszechstronnego portretu dawnego życia codziennego na terenie Gór Izerskich.

Tom zawiera niepublikowane dotąd fotografie materialnych pamiątek po Michelsbaude, obecnie przechowywanych w depozycie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Stacji Turystycznej Orle, a także reprodukcje unikatowych grafik Ericha Fuchsa (1890-1983) z lat 20. XX wieku z kolekcji Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.

Fotografie wykonane przed sześćdziesięciu pięciu laty przez Hansa Kramarza, wraz z ujęciami z Wrocławia i Krakowa, są unikalnym zapisem podróży przez Górny Śląsk i okolice Anno Domini 1956. Przenoszą nas w ten dziś już bardzo odległy, a wtedy mocno powojenny czas, w którym ruiny wciąż stały obok wznoszonych bloków i kamienic, a starzy mieszkańcy żyli obok nowych przybyszów poczuwających się do roli gospodarzy. To nowy, polski Górny Śląsk wciąż jeszcze będący in statu nascendi, w którym stare współistnieje z nowym, a przeszłość spotyka się z teraźniejszością komunistycznej Polski 1956 r.

Autor przemierza górskie i podgórskie rejony Śląska zafascynowany specyficzną atmosferą wielu miejsc romantycznie położonych, owianych zapomnianymi już historiami i legendami. Magia tych miejsc związana jest nie tylko z działalnością Ducha Gór, czy tajemniczych Walonów, tworzona jest także współcześnie przez ludzi w Śląsku zakochanych, swoją nieprawdopodobną pasją budujących nową historię tych ziem.

Autor podaje przykłady takich działań, wskazuje ludzi, którzy próbują połączyć wspaniałą przeszłość Śląska z dążeniami jego nowych mieszkańców, którzy korzenie swe w tej ziemi magicznej mocno już zapuścili. Tacy artyści jak Olga Tokarczuk, Henryk Waniek, ich dzieła, dają gwarancję, że ten piękny kraj czeka świetlana przyszłość.

Jan Hahn – honorowy prezes Przymierza Śląskiego. Autor wydawnictw związanych z historią i kulturą Śląska: „Ilustrowana historia Śląska w zarysie”, „Lux ex Silesia”, „Śląsk w Europie”. Pisze artykuły do prasy lokalnej („Gwarek”, „Montes Tarnoviciensis”) i regionalnej („Nowiny Rybnickie”). Z wykształcenia filolog słowiański (serbskochorwacki na UJ). Tłumacz z tego języka.