Po ślōnsku

Książka do pobrania jako E-Book w formacie .epub i .mobi (wybierz Odbiór osobisty, żeby nie płacić za wysyłkę!)

Kolejny rewelacyjny kryminał napisany kompletnie po ślōnsku. Tym razem autorstwa Marcina Szewczyka z Pszowa, laureata konkursu jednoaktówki po śląsku organizowanego przez Gazetę Wyborczą. 

Historia z międzywojnia rozgrywająca się między Rybnikiem a Raciborzem. Fto bydzie mordyrzym??

Bardzo mroczna powieść utrzymana w stylu NOIR dla osób pełnoletnich!

Książka do pobrania jako E-Book w formacie .epub i .mobi (wybierz Odbiór osobisty, żeby nie płacić za wysyłkę!)

Klasyczny rōman ôd J.R.R. Tolkiena przełożōny na ślōnski jynzyk. „Hobit” bōł wydany po piyrszy rŏz we 1937 roku i zarŏz bōł pozytywnie przijynty tak ôd krytykōw, jak tyż ôd czytŏczōw. Je to piyrszŏ ze gyszicht, co sie dziejōm we świecie Strzōdziymiŏ, i prawi historyjõ ôd Bilbo Bojtelŏka, tytułowego hobita, co mŏ rŏd swōj dōm i pokōj, a wybiyrŏ sie na przigodã, żeby zdobyć tajlã skarbu wachowanego ôd dracha Smauga.

Dziynki „Hobitowi”, a społym ś nim dziynki trylogiji „Pōn Piestrzyni” świat zaciekawiyła fantastyka, tōż skirz tego autora dzisiej sie widzi za ôjca wysokij fantastyki, a ôbie gyszichty to je ôbowiōnzkowŏ pozycyjŏ na pōłce ôd kożdego fana tego gatōnku.

Hobit małowiela niy wyskoczōł ze skōry, jak syczynie doszło do jego uszōw, i narŏz ôboczōł blade ôczy wytrzyszczać sie na niego.

– Ftoś ty je? – pedzioł a wyciōng sztylet przed siebie.

– Co ôn je, mōj sacss? – szepnōł Golum (co dycki prawiōł do siebie, bo nigdy niy mioł żŏdnego, co by dō niego mōg mōwić). To bez to sam prziszoł, bo naprŏwdã w tyj chwili niy mioł głodu, bŏł ino ciekŏw. We inkszym przipŏdku nojprzōd by chycioł, a dopiyro potym szeptoł.

– Jŏch je pōn Bilbo Bojtelŏk. Straciōł żech cwergi i czarownika i niy wiym, kaj żech je. I niy chcã tego wiedzieć, jak ino stōnd pōdã.

– Co ôn mŏ we rōnckach? – spytoł Golum, kej patrzoł na miecz, co mu sie blank niy podoboł.

– Miecz, ôrynż ze Gōndolinu!

– Sssss – prawiōł Golum i zrobiōł sie moc uprzyjmy. – Mozno siednie sam i poôzprawiŏ kōnsecek, mōj sacss. Rŏd mŏ zŏgŏdki, pra?

Ksiōnżka z ôryginalnymi ôbrŏzkami z brytyjskego wydaniŏ, ilustracyjŏ na ôkładzina naszykowoł Grzegorz Chudy.

Strōny: 336

Francusko klasyka dlo bajtli "Le Petit Nicolas" ôd Rene Goscinnego ze ôryginalnymi ôbrozkami Jean-Jacques'a Sempé we ślōnskim przekładzie Grzegorza Buchalika! Na 144 strōnach moc szpasu, do tego w ksiōnżce znojdziecie audiobooka.

Fragmynt: 

Rufin gōniōł Alfrida, kery ryczoł: "Mōm brele! Mōm brele!". Achim niy przejmowoł sie inkszymi, szukoł mōnety, ale durch jōm niy umioł znojś. Gyniek, kery zostoł spokojnie we swojij bramie, mioł już tego doś i zaczōn rozdować szlagi piynściōm w nosy tych, kerzi stoli nojbliżyj niego, to znaczy tych z jego drużyny. Wszyjscy wrzeszczeli, lotali, było superowo!

- Skōńczcie synki - wrzasknōł zaś Alcest.

Tōż Gyniek sie pogorszōł.

- Pilniyło ci sie grać - padoł Alcestowi - nō, tōż grōmy. Jak chcesz coś pedzieć, to doczkej do kōńca piyrszej połowy!

- Piyrszej połowy czego? - spytoł Alcest.

Praje dołech pozōr, że ni mieli my bala. Zapōmniołech go w dōma!

Strōny: 144

Ôprawa: twardo

Audiobook na płycie CD z plikōma MP3 we ksiōnżce.

Klasyczny rōman ôd J.R.R. Tolkiena przełożōny na ślōnski jynzyk. „Hobit” bōł wydany po piyrszy rŏz we 1937 roku i zarŏz bōł pozytywnie przijynty tak ôd krytykōw, jak tyż ôd czytŏczōw. Je to piyrszŏ ze gyszicht, co sie dziejōm we świecie Strzōdziymiŏ, i prawi historyjõ ôd Bilbo Bojtelŏka, tytułowego hobita, co mŏ rŏd swōj dōm i pokōj, a wybiyrŏ sie na przigodã, żeby zdobyć tajlã skarbu wachowanego ôd dracha Smauga.

Dziynki „Hobitowi”, a społym ś nim dziynki trylogiji „Pōn Piestrzyni” świat zaciekawiyła fantastyka, tōż skirz tego autora dzisiej sie widzi za ôjca wysokij fantastyki, a ôbie gyszichty to je ôbowiōnzkowŏ pozycyjŏ na pōłce ôd kożdego fana tego gatōnku.

Hobit małowiela niy wyskoczōł ze skōry, jak syczynie doszło do jego uszōw, i narŏz ôboczōł blade ôczy wytrzyszczać sie na niego.

– Ftoś ty je? – pedzioł a wyciōng sztylet przed siebie.

– Co ôn je, mōj sacss? – szepnōł Golum (co dycki prawiōł do siebie, bo nigdy niy mioł żŏdnego, co by dō niego mōg mōwić). To bez to sam prziszoł, bo naprŏwdã w tyj chwili niy mioł głodu, bŏł ino ciekŏw. We inkszym przipŏdku nojprzōd by chycioł, a dopiyro potym szeptoł.

– Jŏch je pōn Bilbo Bojtelŏk. Straciōł żech cwergi i czarownika i niy wiym, kaj żech je. I niy chcã tego wiedzieć, jak ino stōnd pōdã.

– Co ôn mŏ we rōnckach? – spytoł Golum, kej patrzoł na miecz, co mu sie blank niy podoboł.

– Miecz, ôrynż ze Gōndolinu!

– Sssss – prawiōł Golum i zrobiōł sie moc uprzyjmy. – Mozno siednie sam i poôzprawiŏ kōnsecek, mōj sacss. Rŏd mŏ zŏgŏdki, pra?

Ksiōnżka z ôryginalnymi ôbrŏzkami z brytyjskego wydaniŏ, ilustracyjŏ na ôkładzina naszykowoł Grzegorz Chudy.

Strōny: 336

Jak pisać po ślōnsku? Dyć żodyn nos tego niy uczōł!

Prowda - na nauka pisanio we wielkich, ôficjalnych godkach mōmy cołkie lata, ciźba rechtorōw, kilogramy ksiōnżek i ćwiczyń. A nasza ślōnsko godka, co dopiyro niydowno prziszła ku tymu, coby sie jakoś czyńścij sama zapisować, tego wszyskigo niy mo. Durch ale idzie sie nauczyć czytać i pisać po ślōnsku, a tyn heft to je pōmoc w tym, coby to zrobić samymu.

Znojdziesz sam wszysko, co je potrzebne:
- nojważniyjsze prawidła
- nojpopularniyjsze zwyki
- wyklarowanie, co piszymy jednako, a co podug lokalnyj godki
- ćwiczynia i plac do włosnyj roboty
- przikłady tekstōw z roztōmajtych strōn Gōrnego Ślōnska

Naucz sie pisać po ślōnsku... To niy ma ciynżkie!

Jeden akt po ślōnsku otwiera Salem – jednoaktówka wyróżniona w konkursie  na Jednoaktówkę po śląsku. To opowieść z inspiracji ludzi walczących o godność. Wykorzystałem między innymi Drogę krzyżową Pietera Breugla, Młyn i krzyż Lecha Majewskiego, fragmenty wierszy Josepha von Eichendorffa oraz  Z życia nicponia w przekładzie Eugeniusza Kosmały. 

Kostuś trōmpyjciorz szuka jednego jedynego słowa – właśnie tego słowa o mocy tajemniczej – w rozmowach z Utopkiem, Platonem, z Nadzieją, Wiarą    i Miłością oraz świętym Franciszkiem. Kostuś także został wyróżniony w konkursie  na Jednoaktowkę po śląsku

Quartok wcielony w Duchotruja, Wyrwistroma, Krzesiwica, Prowdokmina pod konarami dębu opowiada o dziejach ludzkości. Quartok to adaptacja górnośląskiego fantazy pod tytułem Siódmak, w przekładzie niezastąpionego Eugeniusza Kosmały (Ojgyna z Pnioków) na górnośląski.

Bojka o kurce to bajka o kolorowych kurczętach niepokojących zasiedziałych mieszkańców Filipowego obejścia. Filip po górnośląsku to rozum. Bajka ukazała się dwujęzycznie w 2016 w przekładzie pana Mirosława Syniawy.

Siedlokowy synek dzieje się na wsi w sielskim krajobrazie przyrodniczego słownictwa górnośląskiego.

Baby to nie chopy na opy – rzecz o rozsądku i jego braku w dobie obecnej, czyli zawsze i wszędzie.

Trudy (dwie) to dyskurs między babcią a wnuczką. Rozmowa międzypokoleniowa.

Erwiny (jest ich kilku) to krzywe zwierciadło „familokowego” Górnego Śląska – czyli rzecz  o tym, kto  czym kupczy i kto kogo… do rymu.

Dies Irae – Dzień Gniewu i sądu. Misterium silesianskie – weneckie lustro Górnego Ślaska, ale także jego krzywe zwierciadło.

Anna i Zeflik, Stockfisch i Domy chacharów to adaptacje powieści Arnolda Ulitza Wielki Janja.

Panewniczanki to zwiewna sztuka górnośląska dziejąca się w Ligocie koło Katowic), w Wiedniu i Sydnej - oparta na wspomnieniach Ileany Burdajewicz. Mnóstwo miłości i piękna.

Trzy próby to jednoaktówka nieodżałowanej  Urszuli Nierady-Kwiatkowskiej.

Ku lepszemu Heleny Bryś mówi o zmianach w małej  górnośląskiej wsi.

"Kajko i Kokosz. We Krajinie Borostraszkōw" (czyli W Krainie Borostworów") to drugi album przetłumaczony na język śląski (przed laty nakładem wydawnictwa Egmont w sprzedaży ukazał się album "Kajko i Kokosz Szkoła furganiŏ").
Cykl opowiada o dwóch wojach dzielnym i rozważnym Kajku oraz żarłocznym i samolubnym Kokoszu, którzy bronią Mirmiłowa przed atakami niecnych Zbójcerzy pod wodzą Hegemona i przeżywają masę zabawnych przygód. Komiks powstawał w latach 70. i 80. XX wieku i był jedną z wizytówek czasopisma młodzieżowego Świat Młodych. W 2003 roku wydawnictwo Egmont Polska wznowiło serię, a dzięki tej reedycji wszystkie części komiksu ukazały się po raz pierwszy w kolorze. Mieszkańcy Mirmiłowa uwielbiają zabawy, a w wymyślaniu pretekstów do świętowania są prawdziwymi mistrzami. Właśnie skończyli obchody Dnia Dobroci dla Krów, a już zaczynają cieszyć się z najważniejszej uroczystości ku czci Czystej Wody. Tymczasem Zbójcerze mają już plan, jak zakłócić mirmiłowianom ten piękny i radosny czas, a w efekcie przejąć władzę nad ich grodem. Kapral wyznacza ochotnika do misji samobójczej: zbójcerz słynący z unikania wszelkich form mycia się i czyszczenia ma wskoczyć do studni w Mirmiłowie i skazić jej wodę po wsze czasy. O dziwo plan Kaprala zostaje zrealizowany w stu procentach! Woda zostaje zatruta, a gród pozbawiony życiodajnego płynu. Co robić? Rozwiązanie podsuwa Czarownica Jaga: czystą wodę i szczęśliwość może przywrócić grodowi tylko Pani Przyroda, która mieszka w Krainie Borostworów dalekiej i dzikiej. Z taką misją mogą wyruszyć tylko oni dwaj niezawodni wojowie Kajko i Kokosz.
Niezwykły, wyjątkowo barwny i dosadny język śląski w połączeniu z unikalnym humorem Chirsty to znakomita zabawa, a przy okazji materiał pomocniczy przy kultywacji tego języka.

Ksiōnżka na muster krajoznawczyj ôsprŏwki ô slōnskij gyszichcie. Była ôna szafniōno pospōł z filmym: Zapomniane Górnośląskie ono na świat – opowieść o Kanale Kłodnickim i pokazuje niôbyczjle cynny, a doimyntnie niyznōmy nojstarszy ślōnski kanar żeglowny, kery bōł piyrwyj lŏ Gōrnego Ślōnska ôknym na świat. Tyn hyrski ôbiekt dŏwnyj hydrotechniki – świŏdek czasōw, kej Ślōnsk bōł jednã z nojbarzij zŏcnych tajlōw Ojropy i placym, kaj powstŏwały powziyńcia, bydōnce ôwdy imyntnōm awangardōm inżyniyrije – traci sie wartko na naszych ôczach.

Kanar Kłodnicki, to je tyż wykŏz chybu baczyniŏ ô erbizna ślōnskij gyszichty po 1945 roku, kej nowe posiedziciele mieli idyjõ, coby „eklerować” Ślōnsk ôd nowa i zniszczyć wszelke szlaki po jego srogości i istyj gyszichcie.

Bezma 140 terŏźnych a starych fotografijōw i inkszych ilustarcyji.

Jedna ze niylicznych ksiōżkōw ô gyszichcie i technice przełożōn na ślōnskõ gŏdkã.

Idzie też ôbsztalować polskŏ wersyjŏ: https://www.silesiaprogress.com/pl/p/Kanal-Klodnicki-nieznany-swiadek-slaskich-dziejow-Piotr-Zdanowicz/1502

Futurystyczno-nostalgiczna powieść z Ziemi Hulczyńskiej, śląskich przedmieść Ostrawy:

Unia Europejska przekształca się w państwo federalne. W Polsce niespodziewanie ogromny sukces wyborczy odnoszą śląscy separatyści. Ich liderka zostaje w tajemniczych okolicznościach zamordowana. A co z tym wszystkim wspólnego ma stary Johan i jego oczko wodne na przedmieściach Ostrawy? Czy w cieniu wielkiej polityki i futurystycznej kolejki linowej jest miejsce dla huciŏrza, co ô żŏdnyj nŏrodowyj świadōmości nic niy wiy? Wciągająca transgraniczna śląska opowieść z niedalekiej przyszłości. 

Petr Čichoň – ur. 1969, poeta, prozaik i muzyk z ostrawskimi korzeniami, od lat mieszka w Brnie, gdzie prowadzi własne biuro architektoniczne. Chwytając za pióro wciąż powraca do hulczyńskiego hajmatu. Swoje wierze publikował m.in. w czasopismach Tvar, Host, Box, Nové knihy, Labyrint, Signum. Zapisał się na literackiej mapie regionu czesko-niemieckim tomikiem poetyckim Pruské balady – Preussische Balladen (2006), a także Slezským románem (Śląska powieść, 2011), w którym pochylił się nad skomplikowanymi losami Hulczynian w trakcie drugiej wojny światowej oraz wykorzystał wątki oparte na historii Hansa Kammlera, inżyniera w służbie SS odpowiedzialnego m.in. za prace nad Wunderwaffe. W wydanej w 2020 roku powieści Lanovka nad Landekem przenosi nas na peryferia ziemi hulczyńskiej, które wchłonęła Ostrawa.

Recenzja na podstawie czesko-śląskiego wydania tutaj.

Dejcie pozōr! Po latach pauzy yntlich piōnty tom przigōd Kōmisorza Hanusika!

We Londynie ftoś morduje uwożano ślōnsko gyszefciorka, abo, jak to niykere godajōm, biznesbaba. Policaje hned prziłażōm ku tymu, co ftoś morduje Ślōnzokōw, kere niy żyjōm zgodnie ze tradycyjnymi ślōnskimi zwykami. Kōmisorz Hanusik i jego kamraty muszōm zadać sie pytanie: czy ślōnske tradycyje sōm wert tego, coby skuli nich mordować ludziōw? Do tego mōmy nowego policaja, kery przikludziōł sie sam ze Dalekigo Wschodu (nale takigo richtiś dalekigo, a niy ino ze Sosnowca), no i piyrszo ślōnsko sekta, kero mo swoje relikwie: karminadla zachachmynconego ze planu filmowego Kazimierza Kutza i ôgon ôd Łyska z Pokładu Idy.

Rok 1928. Niymiecko-polsko granica. Szmugel, narkotyki, zbrodnie. Prywatny detektyw Herman Fox, znany z debiutanckiego "Silesia Noir" Marcina Szewczyka, durch tropi zbrodnie miyndzy Rybnikym a Raciborzym.

Nocny, podzimny luft ôtrzyźwioł. Niy chciołech ale wcale trzyźwieć. Targała mnōm złość a jakoś agresyjo. Łaziyłech wartko po raciborskich cestach, ani bych sie kaj śpiychoł, chocioż tak rychtyk to niy miołech żodnego cylu. Deptołech yno bez cweku po to, coby zadeptać we sia wściekłość a hercklekoty. Naôbkoło dźwigała sie pōmału coroz to wyżyj mgła. Sipiała tyż drobno mżawka. Co chwila duldołech resztōwki szkockij z mojij plaskōwki. Pōmału ôdliczołech kożdy szluk, słyszołech niestety, jak złocisty płyn coroz to wyraźnij szplucho w ôprōźnianej flaszeczce. Wiedziołech tyż niestety dobrze, iże mōm za mało tego mojigo lyku, coby mioł mi terozki pōmōc.

Uwaga! Powieść zawiera drastyczne sceny, a także porusza wątki antysemityzmu, nierówności społecznych i przemian historycznych Górnego Śląska. Wypowiedzi oraz postawy bohaterów i narratora służą jedynie potrzebom narracji i w żaden sposób nie wyrażają poglądów twórcy i wydawcy tej książki.

"Mały książe" w śląskiej wersji językowej przetłumaczony przez Grzegorza Kulika, tłumacza m.in. "Dracha" i Godniyj Pieśni".

„Mały Princ” z pewnością rozbawi wszystkich starszych i młodszych wielbicieli „Małego Księcia”. W przekładzie nie stracił jednak nic z filozoficznego charakteru oryginału.

Dla tych, którzy nie najlepiej radzą sobie z językiem śląskim, autor przygotował specjalny słowniczek, a całość książki na dołączonym audiobooku przeczytał znany i lubiany na Śląsku aktor i reżyser Mirosław Neinert.

Idzie po ślōnsku pisać jyn ô Ślōnsku i Ślōnzŏkach? Nowy tōmik wierszy Mirosława Syniawy, urodzōnego w 1958 r. w Chorzowie poety, prozaika i tumacza, zdŏwŏ sie gŏdać, że jynzyk ślōnski, tak jak kożdy inkszy jynzyk, je jyno nŏrzyndziym. Ô tym, do czego te nŏrzyndzie bydzie użyte, przesōndzŏ wolŏ autora. Dyć choć wiersze z tego tōmiku gŏdajōm ô roztōmajtych, dalekich ôd Ślōnska miyjscach w Ojropie, kere bliske sōm autorowi, idzie tyż ś nich wyczytać, że kaj by niy pojechoł, wszandy i dycki je przede wszyskim Ślōnzŏkym.

Nasze wydŏwnictwo ôpublikowało już jego antologijõ poetyckich tumaczyń „Dante i inksi” (2014, wznowiōnŏ w 2021 jako „Dante i inksi i jeszcze inksi”), dwujynzyczne, szkocko-ślōnske „Wiersze i śpiywki Roberta Burnsa” (2016), rōman „Nunquam otiosus” (2017) i tōmik wierszy „Cebulowŏ ksiynga umartych” (2018). Syniawa tumaczōł tyż wiersze i śpiywki z „Hobita” (2023).

Niedźwiodek Puch to śląska edycja Kubusia Puchatka A.A. Milne'a, arcydzieła literatury światowej. Ukochany miś świata rozprawia po śląsku z gronem swoich przyjaciół z podziwu godną biegłością i swadą, skutkiem czego jego maksymy stają się jeszcze bardziej przemyślane i wyraziste. To niewątpliwa zasługa Grzegorza Kulika, wybitnego popularyzatora śląskiej mowy, autora przekładu na śląski Małego Księcia Antoine de Saint-Exupery'ego.
Integralną częścią książki są oryginalne ilustracje Ernesta Sheparda. Wydanie uzupełnia słowniczek wyrazów śląskich i audiobook w wykonaniu popularnego śląskiego aktora Mirosława Neinerta.

Nowo ksiōnżnka ôd Stanisława "Fojermana" Neblika: Ôzprowki a opowiadania Stanika Fojermana (6 ôzprowek po ślōnsku a polsku)

Pytajōm sie mie, ô czym sōm te ôzprowki? Tōż jo bych tak pedzioł, że ô życiu, ô przocielstwie, ludzi ze sobōm, a ludzi ze zwierzyntami. Ô przocielstwie Ślōnzokōw z tymi „cudzymi”, dyć bez dzielynio ich na lepszych a gorszych, bezto je to pisane we dwōch jynzykach: po ślōnsku a po polsku, coby kożdy se mōg poczytać. Przeważnie pisza wiersze, tōż tym razym chcioł żech sprōbować czego inkszego.

Pytają mnie, o czym są te opowiadania? Więc ja bym powiedział, że o życiu, o przyjaźni, ludzi pomiędzy sobą oraz ludzi ze zwierzętami. O przyjaźni Ślązaków z tymi „obcymi”, ale bez podziału na tych lepszych, czy gorszych, dlatego jest to pisane w dwóch językach: po śląsku i po polsku, żeby każdy mógł sobie poczytać. Przeważnie piszę wiersze, więc tym razem chciałem spróbować czegoś innego.

Pippi Långstrump to nojsiylniyjszo, nojmilszo, nojfajniyjszo i nojbogatszo dziouszka na cołkim świecie. Miyszko blank sama w Bajzlowym Dōmku, ino ze swojim kōniym i małpiczkōm, co sie mianuje Pōn Nilsson. Mo tyż cołki kofer ze złotymi monetami.

Kole nij miyszkajōm Tommy i Annika, a ôd kiedy Pippi sie przikludziyła, wszysko stało sie fajniyjsze! Bo Pippi kulo fafernioki na delōwce, poradzi dźwignōńć kōnia gołymi rynkami, i bawi sie w gōnić ze szandarami, co jōm chcōm weznōńć do dziecińca.

 Pippi Långstrump zaczła rewolucyjo w dziecinnych izbach, jak 1945 roku pokozała sie ta ksiōnżka. Ôd tego czasu poznały jōm i jij poprzoły pokolynia dziecek na cołkim świecie.

Ryszawo dziouszka znały tyż – i przoły jij – pokolynia ślōnskich dziecek, chocioż poznowały jōm z pomocōm polskij abo niymieckij godki. Z tym przekładym ale Pippi zaczyno tyż godać po naszymu!

Mówią, że mowa jest srebrem, a milczenie złotem. Czy zawsze? Czy przypadkiem milczenie nie jest sposobem na wyparcie z pamięci tragicznych wydarzeń, których się było świadkiem albo współsprawcą? Czy nie powoduje cierpienia, nie niszczy rodzin, nie dzieli społeczności? Czy nie zabija?

Annemarie, która przybywa z głębi Rzeszy na opolską wieś, by w ramach Reichsarbeitsdienst pełnić służbę w gospodarstwie Stanoschów i Paul, który, oczekując na wezwanie do Wehrmachtu, zmaga się z rodzinnymi problemami przerastającymi jego młodzieńczy umysł. Oboje są młodzi, oboje są świadkami takich wydarzeń i oboje woleliby nie wiedzieć i nie widzieć.

Te ôpolske dziołchy, wielkie paradnice, kŏzały se posyć cerwōne spōdnice…” Monika Neumann czerwonej spódnicy jeszcze nie posiada, ale ôpolskōm dziołchōm jest z krwi i kości. Jest absolwentką Instytutu Filologii Germańskiej w Opolu i już za bajtla odkryła w sobie szczególne upodobanie do historii o tym, jak na jej małym skrawku Ślōnska bōło piyrwej.