Publikacje

Nowo ksiōnżnka ôd Stanisława "Fojermana" Neblika: Ôzprowki a opowiadania Stanika Fojermana (6 ôzprowek po ślōnsku a polsku)

Pytajōm sie mie, ô czym sōm te ôzprowki? Tōż jo bych tak pedzioł, że ô życiu, ô przocielstwie, ludzi ze sobōm, a ludzi ze zwierzyntami. Ô przocielstwie Ślōnzokōw z tymi „cudzymi”, dyć bez dzielynio ich na lepszych a gorszych, bezto je to pisane we dwōch jynzykach: po ślōnsku a po polsku, coby kożdy se mōg poczytać. Przeważnie pisza wiersze, tōż tym razym chcioł żech sprōbować czego inkszego.

Pytają mnie, o czym są te opowiadania? Więc ja bym powiedział, że o życiu, o przyjaźni, ludzi pomiędzy sobą oraz ludzi ze zwierzętami. O przyjaźni Ślązaków z tymi „obcymi”, ale bez podziału na tych lepszych, czy gorszych, dlatego jest to pisane w dwóch językach: po śląsku i po polsku, żeby każdy mógł sobie poczytać. Przeważnie piszę wiersze, więc tym razem chciałem spróbować czegoś innego.

Głuchołazy, małe miasteczko na polsko-czeskim pograniczu, mają w herbie kozi łeb. To miejsce, gdzie w XVII wieku wieszano kobiety podejrzane o uprawianie czarów. Większość z nich trafiła na stryczek za nic. Ale były wśród nich także one. Te, które wiedzą. Te, które mogą umrzeć, ale nie odchodzą tak łatwo.

Dwadzieścia dwie osoby. Dwadzieścia kobiet, dwóch mężczyzn. Bunia, najstarsza z Pań, znała ich wszystkich, a z trojgiem wymieniała swego czasu pocałunki i sekrety. Siedmioro uprawiało to, co nazywano czarami. Leczyli, dodawali sił, pomagali w problemach miłosnych i użyczali swych ust cichym szeptom zmarłych. O dwojgu z nich powiedziano by dziś, że byli niespełna rozumu - w rzeczywistości mieli tego rozumu zbyt wiele.

Chciano je zniszczyć. One jednak wciąż się odradzają i trwają po dziś dzień. Wpisane w historię i żywą tkankę tego miasta. Mówią na siebie Panie. Panie Czarowne.

Czy w XXI wieku historia zatoczy koło? Czy te, które mają w sobie moc, będą musiały się zmierzyć z wnukami mężczyzn, którzy próbowali je spalić?

Panie Czarowne to dojrzała, ważna powieść o silnych kobietach i ochronie tego, co ważne, nakreślona z uważnością, szczerością i wrażliwością.

Powieść autobiograficzna Honoraty Faber pod redakcją Aleksandra Lubiny opowiadająca losy rodzinne, opisującą miejsca i zdarzenia, które wydarzyły się na Górnym Śląsku po 1945 roku.

Słynny śląski familok - czym jest? Kto i dla kogo go zbudował? Kto w nim mieszka? Widok ceglanego domu wielorodzinnego to jedno z pierwszych skojarzeń, dotyczących przemysłowego Górnego Śląska. Ale czy na pewno słuszne? Poznajmy świat robotniczych osiedli budowanych w XIX i XX wieku - ich historię, wygląd, architekturę i mieszkańców. Oprócz typowego familoka i ceglanych kamienic, tworzących całe miejskie kwartały, dostrzeżemy także inne budynki - domy o śnieżnobiałych ścianach ulokowane w ogrodach - przywołujące krajobraz sielskiej wsi. Odkryjmy, czym jest "patronackie osiedle robotnicze", a także kim jest ów "patron", który dbał, by na terenie osiedla stworzyć mikroświat. W tej przestrzeni robotnik rodził się, uczył, pracował, spędzał niemal całe swoje życie, mając w pobliżu wszystko co potrzebne.

Współczesne Katowice, nowoczesne korporacje i magia z czasów, o których wszyscy woleliby zapomnieć.

Na osiedlu Tysiąclecia zostaje zamordowana agentka służby ochrony, powołanej do pilnowania, by zwykli ludzie nie odkryli istnienia czarów. W wyniku intryg magicznych organizacji śledztwo prowadzi francuski pechowiec i ambitna studentka z Gdańska. Nie znają miasta, nie wiedzą komu mogą zaufać, a nie ulega wątpliwości, że ktoś próbuje ich zabić. Jeśli chcą wyjść z tego cało, muszą się sporo nauczyć o śląskiej mitologii, lokalnej kuchni i sobie nawzajem. 

Czy w czasach Internetu jest jeszcze miejsce dla magii? Czy ludzie pochodzących z różnych regionów i stuleci są w stanie znaleźć wspólny język? I najważniejsze pytanie: czy można jeść krupnioki na śniadanie?

Pippi Långstrump to nojsiylniyjszo, nojmilszo, nojfajniyjszo i nojbogatszo dziouszka na cołkim świecie. Miyszko blank sama w Bajzlowym Dōmku, ino ze swojim kōniym i małpiczkōm, co sie mianuje Pōn Nilsson. Mo tyż cołki kofer ze złotymi monetami.

Kole nij miyszkajōm Tommy i Annika, a ôd kiedy Pippi sie przikludziyła, wszysko stało sie fajniyjsze! Bo Pippi kulo fafernioki na delōwce, poradzi dźwignōńć kōnia gołymi rynkami, i bawi sie w gōnić ze szandarami, co jōm chcōm weznōńć do dziecińca.

 Pippi Långstrump zaczła rewolucyjo w dziecinnych izbach, jak 1945 roku pokozała sie ta ksiōnżka. Ôd tego czasu poznały jōm i jij poprzoły pokolynia dziecek na cołkim świecie.

Ryszawo dziouszka znały tyż – i przoły jij – pokolynia ślōnskich dziecek, chocioż poznowały jōm z pomocōm polskij abo niymieckij godki. Z tym przekładym ale Pippi zaczyno tyż godać po naszymu!

Niniejsza antologia przekładów literatury niemieckiej przedstawia nieco inne – fantazyjne – oblicze Górnego Śląska. W owej czarownej krainie feerią jesiennych barw rozbłyskuje magiczny las – tuż obok zakopconego Beuthen. Trochę dalej zaś czają się groźne otchłanie płonącej Fanny-Grube i ezoteryczny Eichendorff. W podziemiach Wesołej odprawiane są starożytne misteria, a pośród retort dawnej huty uwija się Faust… Kto chce sprawdzić, dokąd zaprowadzi nas czarna studnia?

Przełożyła:

Nina Nowara-Matusik - literaturoznawczyni, germanistka i tłumaczka. W pracy naukowej zajmuje się literaturą niemiecką na Górnym Śląsku, kreacjami fantastycznych światów i problematyką płci. Pracuje na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Mieszka w Bytomiu.

Ślązak z okolic Mikołowa Wiktor Szołtysek przedstawia ucieczkę z Wehrmachtu i późniejsze przeżycia w 3 Dywizji Strzelców Karpackich we Włoszech w pisanym dzień po dniu pamiętniku. Nakład pierwszego wydania książki „Po obu stronach frontu – dziennik śląskiego żołnierza 1943 - 47” szybko się wyczerpał. Syn Wiktora - Jan zredagował drugie wydanie wzbogacone o przedmowę profesora Alfreda Sulika, rozdziały opisujące pierwsze dni wojny oraz Związek Harcerstwa Polskiego na uchodźtwie. Henryk Szołtysek dodał rozdział nt. weteranów kampanii włoskiej pochodzących z powiatu pszczyńskiego w granicach sprzed 1939 roku. 400 stronicowa książka zawiera 110 przypisów, 3 mapy oraz 250 wysokiej jakości fotografii - w większości przywiezionych przez Wiktora z wojny.

Wiktor Szołtysek: Po obu stronach frontu - Dziennik śląskiego żołnierza 1943 -1947

Oprawa: Twarda

Strony: 400

Wydanie jest zbiorem podań, legend i bajek  górnośląskich, które opublikowane zostały po raz pierwszy w 1922 roku we wrocławskim wydawnictwie Priebatsch, wznowiono nakład dziesięć lat później („Sagen und Märchen aus Oberschlesien”, Breslau 1922, 1932). Dzięki Elisabeth Grabowski do dziś zachowały się opisy Śląska z przełomu XIX i XX wieku. Jej książka to skarbnica wiedzy i źródło legend, bajek, opowieści i tradycji, z którymi już dziś nie spotykamy się. Tom liczy 53 podania i bajki, podzielone na kilka działów, w tym szczególnie liczne o popularnym na Górnym Śląsku motywie wodnika (utopiec, Wassermann) oraz górnicze, głównie o Skarbniku (Berggeist). Większość tych tekstów autorka zebrała „w terenie”, gromadząc je, jak napisała w tomie, od 1870 roku, a więc od dzieciństwa. W większości przypadków odnotowała, z jakiej miejscowości pochodzi dana legenda czy bajka. Co więcej, zapisała również, kto przekazał jej daną opowieść. W ten sposób zbiór bajek ma charakter dzieła etnograficznego, obejmującego bardzo różne części Górnego Śląska (Tarnowskie Góry, Murcki, Racibórz, Głubczyce, Opole, Leśnica, Krapkowice, Głuchołazy, Pszczyna, Toszek, Mikołów, Hulczyńskie). Nie jest to jednak praca stricte naukowa, jest bowiem napisana w typowy dla tej autorki sposób – przystępnie, a zarazem na wysokim poziomie językowym.

Poniemieckie to błyskotliwa opowieść o losach domów, cmentarzy i rzeczy, od szaf po oleodruki. Karolina Kuszyk sama wychowana na poniemieckim tropi ślady, wczytuje się we wspomnienia osadników i przesiedleńców, a przede wszystkim rozmawia z przedstawicielami trzech pokoleń ludzi mieszkających w poniemieckich domach i korzystających z poniemieckich przedmiotów, ze zbieraczami i kolekcjonerami, z poszukiwaczami niemieckich skarbów, z regionalistami z ziem zachodnich i północnych odkrywającymi przedwojenną historię swoich małych ojczyzn. I zadaje pytania. Czym są dla nas poniemieckie rzeczy? Wdzięcznymi, lecz niewiele mówiącymi gadżetami w rodzaju obrazka z Aniołem Stróżem przeprowadzającym dzieci przez kładkę nad przepaścią? Obcymi śmieciami, na których rodzice i dziadkowie musieli się urządzać, bo nie mieli innego wyjścia? Jak bardzo dom poniemiecki musiał się napracować, żeby zasłużyć na miano polskiego? A co się stało z niemieckimi cmentarzami na ziemiach przyłączonych do Polski w 1945 roku?
Opowiadając o tym, jak biografie poniemieckich domów, rzeczy i cmentarzy splatały się z losami ich polskich spadkobierców od powojnia po współczesność, autorka zastanawia się także, czym jest dziś polskość i ile obcości potrafimy znieść w tym, co określamy mianem własnego.

Czwarty tom Tetralogii Zabrzańskiej: "Krojcok".

Akcja czterech („Hubertus”, „Krampus”, „Krojcok” i "Post mortem") najnowszych powieści Adama Regiewicza rozgrywa się w Zabrzu. Dokładne opisy miejsc i lokalizacje pozwalają mieszkańcom poczuć się, jakby sami przemieszczali się po mieście, towarzysząc inspektorowi Ryszardowi Bułkowskiemu, nazywanego przez wszystkich „Bagietą”. W książkach znajdziemy nieszablonowe zbrodnie, nawiązujące do różnych kultów, historii i innych zjawisk. Coś, co wydaje się oczywiste po pierwszych stronach powieści, nagle okazuje się być całkiem inne, zostawiając zaskoczonego czytelnika.

Adam Regiewicz jest profesorem nauk humanistycznych na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie, a z zamiłowania filmoznawcą i antropologiem. Przez wiele lat był nauczycielem zabrzańskiego liceum, obecnie kieruje Instytutem Literaturoznawstwa. Autor kryminałów „Kamienica przy Antycznej” i „Ucieczki Jakuba Krafta”.

Wyczekiwana książka prof. Ryszarda Kaczmarka o powstaniach na Śląsku w latach 1919-21 jako niewypowiedzianej wojnie polsko-niemieckiej.

Był 15 sierpnia 1919 roku. Oczekujący od wielu godzin na wypłatę tłum górników stracił cierpliwość i wtargnął na plac mysłowickiej kopalni. Oddziały niemieckiego Grenzschutzu otworzyły ogień do nieuzbrojonych ludzi. Według oficjalnych danych zginęło sześć osób, w tym dwoje dzieci, a mysłowicka masakra stała się iskrą, która rozpoczęła otwarty konflikt o najcenniejsze i najlepiej rozwinięte gospodarczo ziemie zamieszkałe wówczas przez Polaków.

Powstania śląskie 1919-1920-1921 to pierwsza od dekad popularna publikacja dotycząca tych najgłośniejszych we współczesnej historii Śląska wydarzeń. Ryszard Kaczmarek dał się dotychczas poznać jako autor, który z równą uwaga przygląda się i spisom regimentów, i relacjom cywilów – również tym razem w ręce czytelników trafia pasjonująca książka nie tylko o realiach bitewnych, lecz także o życiu zwykłych Ślązaków wtrąconych w tryby wielkiej historii.

Wydanie polskojęzyczne Dzienników Łubowickich Josepha von Eichendorffa. Wydanie i objaśnienie opatrzone przez Alfonsa Nowacka, uzupełnione i na polski przełożone przez prof. Joannę Rostropowicz i Andrzeja Rostropowicza.

Monografia podopolskiego Proszkowa autorstwa ks. Andrzeja Hanicha.

Oprawa: twarda

Format: A4

Strony: 706

Spis treści...

Książka Jakuba Grudniewskiego przybliża elity władzy na pruskim Górnym Śląsku (rejencji opolskiej) w okresie trwania Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918): prezydentów rejencji opolskiej, landratów (starostów powiatowych) oraz nadburmistrzów. Autor opisuje praktykę wykonywania przez członków tej elity swoich obowiązków służbowych, dokonuje socjohistorycznej analizy ilościowej i jakościowej grupy wyższych urzędników, przedstawia i ocenia wpływ administracji na specyficzne dla Górnego Śląska procesy i zjawiska. Autor weryfikuje w ramach pracy tezę zakładającą, że rejencja opolska ze względu na to, że była szczególnym w zarządzaniu terenem, wymagała pod pewnymi względami specjalnego doboru osób piastujących ważne stanowiska administracyjne.

Prezentowany właśnie debiutancki tom opowiadań Heinza Piontka Przed oczami przetłumaczony został przez studentów Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest to pierwsza próba całościowego przekładu tego zbioru na język polski. Dotychczas dokonano tłumaczenia jedynie fragmentów tych utworów, a także dwóch opowiadań – Brat i brat oraz Rozproszeni – w całości. Polskiemu czytelnikowi znany jest być może jeszcze zbiór opowiadań Gorące kasztany, który ukazał się w 1966 roku nakładem wydawnictwa Czytelnik.

Heinz Piontek urodził się 15 listopada 1925 roku w Kluczborku. W 1943 roku został wcielony do wojska i walczył na froncie wschodnim. Dwa lata później trafił do obozu jenieckiego w Lesie Bawarskim, co niejednokrotnie stawało się motywem jego utworów. Po zakończeniu wojny przyszły pisarz podjął pracę w kamieniołomie w Waldmünchen. Już wtedy zaczął malować akwarele, które stały się inspiracją do rozpoczęcia twórczości literackiej. W 1947 roku za sprawą szkolnego kolegi Clausa Tiedtkego przeprowadził się do Lauingen, naddunajskiego miasteczka w południowoniemieckiej Szwabii, do którego trafiały po wojnie również inne rodziny ze Śląska. W sąsiadującym z Lauingen mieście Dillingen Piontek zdał maturę i rozpoczął studia germanistyczne, które w znacznym stopniu ukierunkowały jego zainteresowania. Stał się utytułowanym pisarzem, poetą, eseistą oraz krytykiem literackim. Jego utwory tłumaczone były na wiele języków. Niestety, mimo dużego zainteresowania Piontka literaturą polską, szczególnie twórczością Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza, całościowego przekładu swej twórczości na język polski nie mógł się doczekać. 

Mówią, że mowa jest srebrem, a milczenie złotem. Czy zawsze? Czy przypadkiem milczenie nie jest sposobem na wyparcie z pamięci tragicznych wydarzeń, których się było świadkiem albo współsprawcą? Czy nie powoduje cierpienia, nie niszczy rodzin, nie dzieli społeczności? Czy nie zabija?

Annemarie, która przybywa z głębi Rzeszy na opolską wieś, by w ramach Reichsarbeitsdienst pełnić służbę w gospodarstwie Stanoschów i Paul, który, oczekując na wezwanie do Wehrmachtu, zmaga się z rodzinnymi problemami przerastającymi jego młodzieńczy umysł. Oboje są młodzi, oboje są świadkami takich wydarzeń i oboje woleliby nie wiedzieć i nie widzieć.

Te ôpolske dziołchy, wielkie paradnice, kŏzały se posyć cerwōne spōdnice…” Monika Neumann czerwonej spódnicy jeszcze nie posiada, ale ôpolskōm dziołchōm jest z krwi i kości. Jest absolwentką Instytutu Filologii Germańskiej w Opolu i już za bajtla odkryła w sobie szczególne upodobanie do historii o tym, jak na jej małym skrawku Ślōnska bōło piyrwej.