Publikacje

Trzeci tom s serii Górny Śląsk w Polsce Ludowej pod. redakcją Adama Durczoka i Bernarda Linka poświęcony jest tematom wysiedleń i emigracji.

(Spis treści po wejściu na artykuł).

Strony: 352

Oprawa: miękka

Górny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo wyjątkowe i niezwykłe, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Górnym Śląsku, leżącym dziś zarówno w opolskiej części, katowickiej jak i po czeskiej stronie, który został zaprezentowany na 22 kolorowych planszach.

Publikacja jest swoistym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i ze wszech miar ciekawego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czekają na czytelników wybitne postaci kultury, nauki czy techniki, bohaterzy legend i podań, nieznane lub zapomniane miejsca, i budowle, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta, czy też smakowite, śląskie potrawy. Kolorowe mapy i ilustracje oraz ciekawe, i skondensowane opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i do czytania. Każda strona atlasu to okazja do odkrycia kolejnej z ekscytujących tajemnic Górnego Śląska.

Książka w twardej oprawie, dwujęzyczna (polski i niemiecki)

Autorzy: Sebastian i Monika Rosenbaum

Niniejsza bogato ilustrowana publikacja, towarzysząca wystawie „Na granicy. Codzienność w podzielonym regionie”, umożliwia szersze spojrzenie na wielowątkową tematykę podziału Górnego Śląska w latach 1922–1939. Siedem tekstów, które wyszły spod pióra uznanych historyków, publicystów i literaturoznawców, odnosi się do pięciu modułów tematycznych wystawy. Przedstawiają one genezę polsko-niemieckiego konfliktu o region, analizują postanowienia konwencji genewskiej o Górnym Śląsku, opisują życie codzienne nad kuriozalną granicą, zarysowują polsko-niemiecką rywalizację w regionie oraz odpowiadają na pytanie, na ile żywa pozostaje pamięć o okresie jego podziału.

Wydanie dwujęzyczne: polski i niemiecki

Grunt jest książką mającą zarówno cechy powieści historycznej, jak i dokumentalnej. Czytelnik będzie śledzić dzieje chłopskiego rodu Rothów od jego początków niemal do jego zaniku. Choć ważną część Gruntu stanowi opis historii rolnictwa na ziemi hulczyńskiej w XX wieku, nie jest to literatura faktu – pojawiają się w książce także sceny pełne niedopowiedzeń i tajemnic, a nawet elementy horroru.

 Niektóre rozdziały książki inspirowane są świadectwami uczestników opisywanych wydarzeń historycznych, między innymi brutalnej kolektywizacji w latach 50. i 60. XX wieku. Wielu chłopów straciło wówczas życie, dom, dobrze prosperujące gospodarstwa. Zniszczono odwieczną więź z ziemią, a kolejne pokolenia nie były już zainteresowane rolą. Chłopi zapłacili więc ideologii komunistycznej wysoką daninę, zapłaciła ją też ziemia.

Książka sięga również do współczesności, której metaforą jest zabetonowanie dawnych pól i dalsze uszczuplanie i tak już mało urodzajnej ziemi. Czytelnik może więc zadać sobie pytanie, czy powieściowe przekleństwo rzucone na chłopski grunt trwa do dziś, skoro szacunek do ziemi jako żywicielki prawie zupełnie zniknął ze świadomości konsumpcyjnego społeczeństwa.

Anna Malchárková (1950) poetka i pisarka, zajmująca się w swojej twórczości tematyką życia wiejskiego na Śląsku, w szczególności na Ziemi Hulczyńskiej, skąd pochodzi i gdzie żyje. Debiutowała jako poetka ze zbiorem pisanym w hulczyńskim dialekcie śląskiego (Vidime to po našemu, 2004). Największe uznanie zdobyło jej opowiadanie Grunt (2011). Wśród ważniejszych dzieł należy wymienić także Modrá barva duhy (2009), Vyhnalovec (2014) i Záhada kamenného svědka (2016).

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 12).

Polska, druga połowa lat osiemdziesiątych. Upadek, beznadziejność, odrealnienie. Do naprawy rzeczywistości przystępują dziesięciolatki z górnośląskiego blokowiska i ich idole – piłkarze Ruchu Chorzów.

1989 to ciepła i zabawna opowieść o pasji, marzeniach, ambicji i sile lokalnej wspólnoty. Lekkie i zręczne połączenie wspomnień i historycznego eseju.

Grzegorz Kopaczewski, rocznik 1977, politolog, autor powieści Global nation. Obrazki z czasów popkultury i Huta.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 9).

Historyczna Książka roku 2019 w plebiscycie "Historia Zebrana" portali Histmag.org i granice.pl 

Kolejna po "Hanysce" i "Dzieciach Hanyski" poruszająca powieść Heleny Buchner.

Skończyła się wojna. Flora, po ucieczce przed frontem, wraca do rodzinnej wsi i rodzinnego domu. Niestety jej dom jest zajęty przez wysiedleńców ze wschodnich terenów II RP. Ciotkę Florę przygarniają krewni. Czy uda się jej odzyskać swoją własność? Czy wygnańcy ze Wschodu, chaziaje, będą w stanie współżyć z hanysami? Wszak i jedni i drudzy znaleźli się tutaj po przymusowej wywózce na Syberię, choć z różnych powodów. Jak ułożą się sąsiedzkie stosunki między ludźmi wychowanymi w zupełnie różnych warunkach kulturowych?

Ciotka Flora to kolejna opowieść o powojennej historii ziemi górnośląskiej i Górnoślązaków, opowiedziana w przystępny sposób. O trudnych czasach i trudnych wyborach, przed którymi stawali zwykli ludzie. Po Hanysce i Dzieciach Hanyski to trzecia powieść Heleny Buchner, wydana przez SilesiaProgress. Czytelnikowi nie raz popłyną łzy w czasie jej lektury, niektórzy zobaczą tam być może również kawałek losów swojej rodziny.

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 13).

Prezentowana praca ma być próbą odejścia od czarno-białego postrzegania Niemców na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. Mimo kilku prób rekonstrukcji tego, kim byli, jak myśleli i jakimi motywacjami kierowali się Niemcy na Górnym Śląsku w tym okresie, obraz ten ciągle wydaje się niepełny. Przedstawiona biografia Hansa Lukaschka stanowi kolejny krok w kierunku zapełnienia tej luki (...)
Praca podzielona jest na cztery części. Hans Lukaschek był aktywny w różnych, w zasadzie odrębnych okresach i politycznych rzeczywistościach.
W części pierwszej omówiona została jego rola podczas plebiscytu i jego światopogląd z tego okresu. Część druga poświęcona została jego losom w okresie międzywojennym. Był w tym czasie przedstawicielem Niemiec przy Komisji Mieszanej w Katowicach, a potem nadprezydentem pruskiej Prowincji Górny Śląsk. Zmienił dalece światopogląd, stając się zaangażowanym orędownikiem interesów społeczności polskiej na tym obszarze. W części trzeciej omówiona została jego rola w Kręgu z Krzyżowej i poglądy, które podzielał z innymi dysydentami z tego środowiska. Część ostatnia poświęcona jest jego roli w powojennych Niemczech i działalności w funkcji ministra do spraw przesiedleńców. Jest w niej również mowa o sporach, jakie toczył z przedstawicielami postnarodowosocjalistycznych elit w Republice Federalnej.
(fragmenty Wstępu)

Książka po raz pierwszy wydrukowana w latach 90. XX w. w języku niemieckim. W Polsce powieść pojawiła się najpierw w częściach na łamach „Tygodnika Prudnickiego”. Natomiast pierwsza pełna publikacja powieści w języku polskim wydana została w 2015 r.

Prezentujemy drugie ulepszone wydanie powieści Lato umarłych snów Harry’ego Thürka.                   
Książka o ogromnym znaczeniu regionalnym, pokazująca losy Górnoślązaków i Górnoślązaczek w pierwszych miesiącach po II wojnie światowej. Powieść ta jest ważnym dokumentem swoich czasów bowiem dokładnie opisuje okrucieństwo i niesprawiedliwość okresu powojennego, ale także zawiedzione nadzieje wykorzystanej generacji oraz walkę równych grup o stabilność, a przede wszystkim o ojczyznę w okrutnym świecie.

Autor to znakomity reporter i fotograf oraz jeden z najwybitniejszych pisarzy Górnego Śląska-Harry Thürk.

Pozostałości minionych czasów w postaci płyt nagrobnych i epitafiów głównej świątyni Opola i zachowane na nich informacje o osobach ważnych dla dziejów miasta i parafii opolskiej pozwalają na chwilę refleksji na temat sensu ludzkiego życia.Poszczególne opisy płyt nagrobnych i epitafiów z kościoła św. Krzyża w Opolu stanowią cenne źródło dla miłośników historii oraz mieszkańców opolskiego grodu.

Stare dolnośląskie cmentarze przestały być przestrzenią więziotwórczą, tym samym stały się miejscami niepamięci, trudnym dziedzictwem, które dopiero dziś, po ponad siedemdziesięciu latach udaje się oswoić i zaakceptować. Dziś coraz częściej dostrzegamy, że oprócz swych funkcji memoratywnych, cmentarze są również swoistymi tekstami kultury, dzięki którym możemy odczytać nie tylko ludzkie losy, ale również stosunek człowieka do śmierci, przemijania i do określonych wartości. Są namacalnym świadectwem pobytu na określonym terytorium grupy etnicznej, narodowej, regionalnej, wyznaniowej czy religijnej. Warto podkreślić, że autor z powodzeniem wybrał cmentarze i miejsca pochówku różnych grup narodowościowych (siłą rzecz z dominantą niemiecką) i wyznań. Nie zapomniał przy tym o cmentarzach wojskowych i wojennych oraz miejscach pochówku ofiar narodowego socjalizmu – jeńców, robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych.

Publikacja jest zwięzłym kompendium przybliżającym czytelnikowi najważniejsze, historyczne nekropolie położone na terenie województw śląskiego i opolskiego. Pięćdziesiąt wybranych cmentarzy tworzy barwną mozaikę religijną i narodowościową, charakterystyczną dla obszarów politycznego, kulturowego i językowego pogranicza, jakim przez wieki był Górny Śląsk. Załączona na ostatniej stronie mapa z naniesionymi lokalizacjami poszczególnych obiektów zachęca do samodzielnej eksploracji.
Publikacja polsko-niemiecka.

Historia hutnictwa południowo wschodniej części Opolszczyzny, w dolinie Małej Panwi i jej dorzecza sięga zamierzchłej przeszłości. Dziś już niewiele śladów zlokalizowanych na tym obszarze, przypomina to kiedyś znane, nie tylko w tej części Europy, rzemiosło. Czas pochłania nieliczne zabytki. Przykładem może być Huta Małapanew w Ozimku, kiedyś zwana Królewską, która dziś jest najstarszym zakładem hutniczym w Polsce, a jednym z najstarszych w Europie, funkcjonującym od momentu swojego powstania w połowie XVIII wieku do dnia dzisiejszego. Minęło już ponad 250 lat od czasu, kiedy na rozlewiskach Małej Panwi, pomiędzy wsiami Krasiejów i Schodnia, zaczęto wytapiać rudę żelaza, stosując nowoczesne na owe czasy metody. Założenia urbanistyczne architektury przemysłowej Ozimka, Jedlic i innych miejscowości na tym terenie oraz zabytki z nimi związane, a zachowane do dnia dzisiejszego, są unikatem w skali europejskiej, wartym nie tylko ratowania, ale także szerszego rozpropagowania. Obecnie stanowią one jedynie lokalną ciekawostkę. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja tej grupy zabytków w gminach Zębowice i Dobrodzień, gdzie tradycje prywatnego hutnictwa sięgają jeszcze odleglejszej przeszłości. Ze względu na wyczerpanie się zasobów surowcowych, hutnictwo tego terenu zaniknęło już w XIX wieku i dziś tylko wąska grupa specjalistów ma świadomość istnienia na tym terenie licznych zakładów związanych z tą gałęzią gospodarki. Rozwój turystyki i wzrastająca świadomość historyczna społeczeństwa są okazją, aby wiedzę na ten temat oraz informacje o zabytkach z nimi związanych przekazać, nie tylko mieszkańcom tej ziemi, ale przede wszystkim odwiedzającym ją, a zainteresowanym tą tematyką gościom. Warto przypominać, że z całą pewnością późniejszy śląski przemysł, a także europejskie hutnictwo, wiele zawdzięczają tradycjom hutniczym doliny Małej Panwi.

Klasyczny rōman ôd J.R.R. Tolkiena przełożōny na ślōnski jynzyk. „Hobit” bōł wydany po piyrszy rŏz we 1937 roku i zarŏz bōł pozytywnie przijynty tak ôd krytykōw, jak tyż ôd czytŏczōw. Je to piyrszŏ ze gyszicht, co sie dziejōm we świecie Strzōdziymiŏ, i prawi historyjõ ôd Bilbo Bojtelŏka, tytułowego hobita, co mŏ rŏd swōj dōm i pokōj, a wybiyrŏ sie na przigodã, żeby zdobyć tajlã skarbu wachowanego ôd dracha Smauga.

Dziynki „Hobitowi”, a społym ś nim dziynki trylogiji „Pōn Piestrzyni” świat zaciekawiyła fantastyka, tōż skirz tego autora dzisiej sie widzi za ôjca wysokij fantastyki, a ôbie gyszichty to je ôbowiōnzkowŏ pozycyjŏ na pōłce ôd kożdego fana tego gatōnku.

Hobit małowiela niy wyskoczōł ze skōry, jak syczynie doszło do jego uszōw, i narŏz ôboczōł blade ôczy wytrzyszczać sie na niego.

– Ftoś ty je? – pedzioł a wyciōng sztylet przed siebie.

– Co ôn je, mōj sacss? – szepnōł Golum (co dycki prawiōł do siebie, bo nigdy niy mioł żŏdnego, co by dō niego mōg mōwić). To bez to sam prziszoł, bo naprŏwdã w tyj chwili niy mioł głodu, bŏł ino ciekŏw. We inkszym przipŏdku nojprzōd by chycioł, a dopiyro potym szeptoł.

– Jŏch je pōn Bilbo Bojtelŏk. Straciōł żech cwergi i czarownika i niy wiym, kaj żech je. I niy chcã tego wiedzieć, jak ino stōnd pōdã.

– Co ôn mŏ we rōnckach? – spytoł Golum, kej patrzoł na miecz, co mu sie blank niy podoboł.

– Miecz, ôrynż ze Gōndolinu!

– Sssss – prawiōł Golum i zrobiōł sie moc uprzyjmy. – Mozno siednie sam i poôzprawiŏ kōnsecek, mōj sacss. Rŏd mŏ zŏgŏdki, pra?

Ksiōnżka z ôryginalnymi ôbrŏzkami z brytyjskego wydaniŏ, ilustracyjŏ na ôkładzina naszykowoł Grzegorz Chudy.

Strōny: 336

Kolejna część przygód bohaterów znanych już z książki "Pokolenia w czerni"

Minął już dawno czas wojennej zawieruchy. Nastają jednak nowe porządki, które dyktują partyjni dygnitarze. Przekładają się one nie tylko na tych, którzy pracują w kopalni „Blynder”, ale też na wielu mieszkańców Rydoszyc - niewielkiej miejscowości na Górnym Śląsku. Tu również zmagają się oni z różnymi przeciwnościami losui szykanami, które autor powieści przytacza w ślad za autentycznymi wydarzeniami. Na tym tle Ślązacy wiodą barwne życie w scenerii familoków i górniczych szybów, pełne (nie)zwykłych trosk, poczucia wspólnoty i…miłosnych uniesień.

Liczba stron: 448

Jeden akt po ślōnsku otwiera Salem – jednoaktówka wyróżniona w konkursie  na Jednoaktówkę po śląsku. To opowieść z inspiracji ludzi walczących o godność. Wykorzystałem między innymi Drogę krzyżową Pietera Breugla, Młyn i krzyż Lecha Majewskiego, fragmenty wierszy Josepha von Eichendorffa oraz  Z życia nicponia w przekładzie Eugeniusza Kosmały. 

Kostuś trōmpyjciorz szuka jednego jedynego słowa – właśnie tego słowa o mocy tajemniczej – w rozmowach z Utopkiem, Platonem, z Nadzieją, Wiarą    i Miłością oraz świętym Franciszkiem. Kostuś także został wyróżniony w konkursie  na Jednoaktowkę po śląsku

Quartok wcielony w Duchotruja, Wyrwistroma, Krzesiwica, Prowdokmina pod konarami dębu opowiada o dziejach ludzkości. Quartok to adaptacja górnośląskiego fantazy pod tytułem Siódmak, w przekładzie niezastąpionego Eugeniusza Kosmały (Ojgyna z Pnioków) na górnośląski.

Bojka o kurce to bajka o kolorowych kurczętach niepokojących zasiedziałych mieszkańców Filipowego obejścia. Filip po górnośląsku to rozum. Bajka ukazała się dwujęzycznie w 2016 w przekładzie pana Mirosława Syniawy.

Siedlokowy synek dzieje się na wsi w sielskim krajobrazie przyrodniczego słownictwa górnośląskiego.

Baby to nie chopy na opy – rzecz o rozsądku i jego braku w dobie obecnej, czyli zawsze i wszędzie.

Trudy (dwie) to dyskurs między babcią a wnuczką. Rozmowa międzypokoleniowa.

Erwiny (jest ich kilku) to krzywe zwierciadło „familokowego” Górnego Śląska – czyli rzecz  o tym, kto  czym kupczy i kto kogo… do rymu.

Dies Irae – Dzień Gniewu i sądu. Misterium silesianskie – weneckie lustro Górnego Ślaska, ale także jego krzywe zwierciadło.

Anna i Zeflik, Stockfisch i Domy chacharów to adaptacje powieści Arnolda Ulitza Wielki Janja.

Panewniczanki to zwiewna sztuka górnośląska dziejąca się w Ligocie koło Katowic), w Wiedniu i Sydnej - oparta na wspomnieniach Ileany Burdajewicz. Mnóstwo miłości i piękna.

Trzy próby to jednoaktówka nieodżałowanej  Urszuli Nierady-Kwiatkowskiej.

Ku lepszemu Heleny Bryś mówi o zmianach w małej  górnośląskiej wsi.

Długo oczekiwana kontynuacja losów książąt śląskich. Tym razem Jerzy Ciurlok w „Ich książęce wysokości. Część dolnoośląska” przybliży nam losy książąt tej historycznej krainy.

Autor o swojej książce:

Książka ta jest hołdem dla mojej ojczyzny, moich przodków i dorobku minionych wieków. Mam nadzieję, że pomoże ona w zrozumieniu śląskich dziejów i wzbogaci Państwa wiedzę na ich temat.

Słowo wstępne - Jerzy Gorzelik

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 3). 

Małą Wielką Księgę Drogi – debiutancki tom poetycki Jerzego Ciurloka – należy rozpatrywać na kilku poziomach: teoretycznoliterackim, biograficzno-historycznym, wreszcie duchowo-religijnym. Najprościej, nie znaczy najlepiej, byłoby czytać tę hipisowską książkę jako „dziennik podróży” – zapis transowej i ekstatycznej przygody zarówno w głąb siebie, jak też retrospektywną, generacyjną, relację z eskapady w szaloną przeszłość pod szyldem wolnej miłości i kontrkultury. Droga, którą przemierza autor, ciągnie się niczym Route 66, ma jednak swoje prywatne zjazdy i zakręty, skręty i zajazdy, na których dzieją się niestworzone rzeczy.  

Od pojawienia się pierwszej śląskiej drukarni, do wprowadzenia maszyn drukarskich – w takim przedziale czasowym - w książce Jerzego Ciurloka opowiedziane zostały dzieje poszczególnych drukarzy pracujących na Śląsku, ale także tych, którzy z Śląska wywędrowali, by gdzie indziej uprawiać czarną sztukę – jak nazywano drukarstwo. Opowiedziane są ich dokonania i warunki w jakich pracować im przyszło. A bywały one niezwykle trudne, czasem z sensacyjnymi wątkami. Autor wspomina też o najważniejszych dziełach, które wychodziły spod pras śląskich typografów, o związkach i wzajemnym oddziaływaniu krain ościennych, przypomina kilka niezwykłych postaci bibliofilów. Byli to chłopi i drobni rzemieślnicy, którzy zgromadzili po kilka tysięcy cennych wydawnictw.