Kordian. Ślōnski przekłŏd ôd Mirosława Syniawy

„Kordian” Juliusza Słowackiego to dramat romantyczny wydany w Paryżu w 1834 r., ukazujący losy młodego bohatera, który po rozczarowaniach miłosnych i duchowych wyrusza w podróż po Europie, by odnaleźć sens życia. Na tle dramatycznych wydarzeń pierwszej połowy XIX wieku, głównie upadku powstania listopadowego, Kordian zmaga się z pytaniem o własną tożsamość i rolę jednostki w walce o wolność narodu. Staje przed misją, która przekracza jego siły – próbą zamachu na cara.

W przekładzie Syniawy dramat pozwala na ożywienie odbioru kultury dawnej. Nabiera on świeżości i nowej ekspresji, jakby romantyczny buntownik przemawiał dziś głosem Śląska, także jego językiem czy obrazowością. Próba opowiedzenia „Kordiana” na nowo – we współczesnej, wybijającej się na niepodległość i wzbudzającej rozmaite emocje śląszczyźnie – jest zaproszeniem do rewizji paradygmatu romantycznego, postawienia pytania o jego wspólnototwórczą rolę we współczesności.

Ta publikacja wykracza poza ramy tradycyjnego tłumaczenia – to bardziej reinterpretacja dzieła, dostosowana do specyfiki współczesnego odbiorcy śląskiego. Język śląski, ze swoją bogatą historią i unikalną kulturą, pozwala na bardziej bezpośrednie dotarcie do emocji i doświadczeń bohaterów. Jak pisze Mariusz Jochemczyk w Posłowiu, nowa wersja dzieła staje się „karkołomną przeprawą, egzotyczną eskapadą z języka polskiej romantycznej klechdy do matecznika śląskiej mowy-niewidki: etnolektu ‘którego nie ma’”. Ogromna zasługa należy do tłumacza, którego czułość na melodię śląskiej mowy sprawia, że odbiera się to właściwie w każdej – dodajmy: wirtuozersko przetłumaczonej – partii dramatu. Dzięki temu „Kordian” staje się świadectwem romantycznego sporu między marzeniem a czynem, ale i literackim mostem łączącym polski kanon z bogactwem kultury śląskiej.

Projekt okładki oraz stron tytułowych został przygotowany przez Katarzynę Witerscheim, artystkę i projektantkę graficzną specjalizującą się w edytorstwie oraz sztukach wizualnych. Jej powieść graficzna „Helena Wiktoria”, osadzona w realiach XIX-wiecznego Śląska, inspirowana prawdziwą historią Joanny Gryzik, zrobiła furorę na polskim rynku komiksowym, została także wydana w śląskiej wersji językowej, pod tytułem „Helyna Wiktoryjŏ”.

„Kordian” Juliusza Słowackiego (w języku polskim) jest na liście lektur obowiązkowych na poziomie rozszerzonym dla liceum i technikum.

Oprawa: twarda

Strony: 184

Translacja ta jest wartościowym dokonaniem filologicznym, które z pewnością pozytywnie będzie stymulować współczesne działania mające na celu propagowanie twórczości Juliusza Słowackiego. Przekład Mirosława Syniawy wzbogaci – rodzącą się na naszych oczach – regionalną filologię śląską, a fakt ten należy uznać za wartość samą w sobie. Nie tylko w perspektywie lokalnej, ale także ogólnopolskiej i europejskiej.

 dr hab. Henryk Jaroszewicz, prof. UWr

Mirosław Syniawa żongluje śląskimi słowami z wielką łatwością. By nie powiedzieć: z dezynwolturą! Niczym wytrawny sztukmistrz, prestidigitator – wystawia naszą uwagę (z każdym wersem sztuki) na wielką próbę… ciekawości! Jego „język giętki” wypowiada wszak frazy – jakby powiedział Słowacki – „brylantynowe”. I czyni to w tempie, o którym ledwie pomarzyć może czytelnicza głowa. Nawet ta zaprawiona w filologicznych bojach, zaznajomiona dobrze z idiolektem wieszcza…

dr hab. Mariusz Jochemczyk, prof. UŚ