Historia Śląska

SPIS TREŚCI 

Michał Lis –Wstęp

Od redakcji

• Aleksandra Trzcielińska-Polus – Symbolika powojennych uregulowań granicy polsko-niemieckiej w kontekście gestu kanclerza Willy’ego Brandta
• Zdeněk Jirásek – Stosunki czesko-niemieckie po roku 1990 na terenach przygranicznych
• Grzegorz Balawajder – Ewolucja funkcji granicy polsko-niemieckiej jako wyraz rozwoju dobrosąsiedzkiej współpracy po 1989 roku
• Józef Szymeczek – Zaolzie jako przykład dobrego współżycia sąsiedzkiego Czechów i Polaków
• Rafał Bartek – Mniejszość niemiecka jako pomost dla polsko-niemieckiej współpracy w 30-lecie traktatów

Aneksy

Tom pokonferencyjny: "Colloquium Opole 2022. Obywatelstwo, tożsamość, wielokulturowość. Śląskie doświadczenia ochrony praw mniejszości narodowych"

Strony: 264

Historia nietuzinkowej postaci, jaką był w średniowieczu Piotr Włost (zwany też Włostowic), wpisana kontekst Śląska, Polski i Europy ówczesnego okresu.

Autor: Jan Ślósarz

200 lat opatentowania nazwy "Cement portlandzki", który to produkt zmienił oblicze XIX-wiecznego świata oraz 150-lecie jednej z pionierskich cementowni Europy w Zakrzowie pod Opolem - to dwie ważne rocznice, które dla Teresy Kuduby stały się okazją do zaprezentowania początków rozwoju opolskiego przemysłu cementowego. Śląsk Opolski to europejskie zagłębie białego górnictwa. Na przełomie XIX/XX w. działało tutaj aż 11 fabryk cementu portlandzkiego. Współcześnie istnieją dwie: najstarsza w Europie "Odra" i najnowocześniejsze w Europie "Górażdże".

Książka Teresy Kudyby jest niczym kapsuła czasu, która przenosi nas do Opola, które było europejskim centrum cementu. Przybliża fakty o czasie rozkwitu przemysłu cementowego, w którym opolskie fabryki miały ogromny udział. Książka "Dawne cementownie Śląska Opolskiego" jest też apelem by chronić to dziedzictwo, rozwijać wiedzę o historii tej ziemi i ludziach, którzy ją tworzyli. Jest także wspaniałym dowodem rangi Opola i Opolskiego na mapie historii rozwoju technologii wydobycia i wytwarzania cementu na świecie.

„Dolny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Dolnym Śląsku, leżącym dziś w obrębie trzech polskich województw: dolnośląskiego, lubuskiego i opolskiego. Niewielkie jego obszary znajdują się również w województwie wielkopolskim. Nie zapominajmy również o niemieckiej części Dolnego Śląska.

Atlas ten jest niepowtarzalnym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i nadzwyczaj interesującego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czytelnicy znajdą wybitne postaci kultury, muzyki, nauki oraz techniki, bohaterów legend i podań, budowle, rzeźby, zapomniane lub nieznane miejsca, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta czy też ważne dla regionu wydarzenia historyczne. Każda karta ukazuje jedno lub więcej miast, podobnie jest w przypadku powiatów. Barwne mapy i ilustracje oraz ciekawe i zwięzłe opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i czytania. Każda plansza tego wydawnictwa inspiruje do wybrania się w ekscytującą podróż po Dolnym Śląsku.

Książka Bernarda Linka o tworzeniu grup narodowych i wytyczaniu granic na XX-wiecznym Górnym Śląsku.

Strony: 376

Oprawa: miękka

Spis treści:

Książka Andrzeja Adamczyka „Dzieje Górnictwa w Orzeszu” to prawdziwa perełka czytelnicza dla wszystkich pasjonatów lokalnej historii naszych okolic.
Autor ceniony pasjonat badania dziejów górnictwa wykonał ogromną pracę dla przybliżenia czytelnikom historii górnictwa w rejonie Orzesza.
Stowarzyszenie Miłośników Miasta Orzesze wspiera wszelkie działania promujące historię, kulturę naszej Małej Ojczyzny. Z wielką radością oddajemy do rąk czytelników to cenne wydawnictwo, które poszerza wiedzę o osiągnięciach, pracy i dziejach naszych przodków.

Książka do pobrania jako E-Book w formacie .epub i .mobi (wybierz Odbiór osobisty, żeby nie płacić za wysyłkę!)

Niebieska Walizka, debiutancka powieść Marianne Wheelaghan, opublikowana została pod koniec 2010 roku i natychmiast stała się bestsellerem na brytyjskim rynku wydawniczym. Fabuła opiera się na pamiętnikach jej matki, Antonii, które znalazła przypadkowo po jej śmierci. Opowiada o latach dzieciństwa i młodości matki spędzonych na Śląsku (we Wrocławiu i Wleniu) w okresie rodzenia się, triumfu i ostatecznego upadku ideologii nazistowskiej w Niemczech. Dalsze losy Antonii opisane zostały w powieści The Brown Paper Parcel, Marianne zapowiada kontynuację tej historii, która w finalnej wersji ma być trylogią.

Marianne Wheelaghan pochodzi z Edynburga, jednak opuściła dom rodzinny w wieku siedemnastu lat, by mieszkać w Anglii, Hiszpanii, Niemczech, Papui Nowej Gwinei, Fidżi i Republice Kiribati, zanim w końcu wróciła do Edynburga i osiadła tam na stałe. Pisanie powieści nie zawsze było jej głównym zajęciem, pracowała jako krupierka, pokojowa, kasjerka w pizzerii, była też zatrudniona w firmie sprzedającej suszarki do rąk. Przede wszystkim jednak prowadziła zajęcia teatralne dla młodzieży, jednocześnie ucząc języka angielskiego. Opowiadanie historii pasjonowało ją od zawsze, ale pisaniem na poważnie zajęła się dopiero, gdy postanowiła dokonać radykalnego zwrotu w swojej karierze i ukończyła studia pisarskie na Uniwersytecie w Lancaster. Fascynują ją zwłaszcza związki między tożsamością i miejscem, które analizuje w swoich dziełach. Obecnie prowadzi także warsztaty pisarskie dla początkujących autorów.

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 11).

Tłumaczenie z angielskiego: Marcin Melon

Słowo wstępne: dr hab. Wojciech Browarny, profesor UWr

Strony: 246

Książka do pobrania jako E-Book w formacie .epub i .mobi (wybierz Odbiór osobisty, żeby nie płacić za wysyłkę!)

Trzecie wydanie książki nominowanej w roku 2004 do literackiej Nagrody NIKE: "Finis Silesiae" Henryka Wańka.

Dwoje ludzi spotyka się gdzieś między Niemcami a Polską, w kraju który jeszcze istnieje, ale już niebawem zniknie. Ocaleją jedynie zdjęcia... Opowieść o Śląsku jakiego już nie ma...

Wydanie przeredagowane przez autora, które zapowiada tak:

Z tą książką od początku coś było nie tak. Przede wszystkim z jej tytułem. Finis Silesiae to był tytuł roboczy, który ostatecznie miał brzmieć Görlitz-Gleiwitz 23:55. Wydawca kręcił nosem na te dwie nazwy niemieckie w tytule. Ale Tadeusz Różewicz, akurat bawiący w wydawnictwie, rzucił okiem i spodobało mu się to Finis Silesiae. Gdybym był przy tym, pewnie by tak nie powiedział. Możliwe też, że wydawca to zmyślił, by mieć argument i postawić na swoim. I tak zostało. W drugim wydaniu (2004) dokonano nielicznych poprawek, ale dopiero teraz ta książka jest bliższa temu, jaka powinna być w roku pierwszego wydania (2003). Przede wszystkim zmienił się jej język, na ile to było możliwe. Bo język historii opowiedzianej po niemiecku, ale napisanej po polsku, jest trudny. Ale taki jest Śląsk. Z przyjemnością zlikwidowałem też zbędne dłużyzny. Książka zeszczuplała o jedną dziesiątą i chyba dzięki temu czyta się łatwiej.

Francuska 12 to adres znany wszystkim katowiczanom. 11 listopada 1934 roku uroczyście otwarto tam Dom Oświatowy. Śląski wojewoda, Michał Grażyński, mówił wówczas o nim: „Dom, który ma być twierdzą myśli polskiej…”. Wielu uważa, że od zawsze była to siedziba Biblioteki Śląskiej, ale to nieprawda. Początki były zupełnie inne: zjazdy, odczyty, bale, rauty, rewie mody, a nawet kursy gotowania. Chyba żaden przedwojenny budynek w Katowicach nie był świadkiem tylu ważnych wydarzeń. Odbywały się w nim spotkania żołnierzy, hodowców gołębi, księgowych, a gościli m.in. Wojciech Korfanty, Michał Grażyński, Melchior Wańkowicz czy Stanisław Ignacy Witkiewicz. Tutaj żegnano konsula francuskiego Emmanuela Lanciala oraz Franciszka Paccię przed europejskim tournée. Bywały – Zofia Kossak, Maria Kokoszyńska-Lutmanowa, Janina Omańkowska, a nawet anarchistka i współzałożycielka Ligi Kooperatystek, Maria Orsetti.

Wielka polityka, codzienna praca organizacji kulturalno-oświatowych, ale także wątki sensacyjne – to wszystko znajdziesz, Drogi Czytelniku, w tej książce, napisanej z okazji 100-lecia Biblioteki Śląskiej, instytucji od początku związanej z budynkiem przy Francuskiej 12.
Bogato ilustrowana publikacja przedstawia fascynujące dzieje gmachu i jego lokatorów. Raptem kilka lat działalności Domu Oświatowego okazało się tak obfitujące w wydarzenia, że zebrano je w obszerną formę kalendarium, pokazującego znamienite początki instytucji nazywanej dziś Biblioteką Śląską.

Najnowsza książka Gintra Pierończyka "Frechowny gizd".

Oprawa miękka

Strony: 114

Album „Gliwice. Portret miasta” pozwala zobaczyć miasto z perspektywy lat stu, kilkudziesięciu i kilkunastu. Pozwalają na to kartki pocztowe, z których najstarsza wysłana została w 1887 roku. Zapewne są w albumie kartki starsze, ale nie mają rodowodu potwierdzonego stemplem pocztowym.
Album składa się z 691 kart pocztowych, pokazujących takie miejsca Gliwic, które trwają niezmiennie oraz takie, które są nie do poznania.
Kartki – drobiazgowo opisane – pogrupowane są w rozdziały. Poprzedza je historyczny esej. Piotr Siemko (autor) zwięźle opisuje dzieje miasta – najnowsze, a przecież często niepamiętane. Lapidarne teksty i niezwykłe pocztówki pokazują Gliwice zadziwiające. Jednych – tym, że to tak dawno, innych – tym, że to niemożliwe.

O historycznym rozwoju górnośląskich miast z szczególnym uwzględnieniem Zabrza i Tarnowskich Gór.

Strony: 384

Oprawa: miękka

Górny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo wyjątkowe i niezwykłe, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Górnym Śląsku, leżącym dziś zarówno w opolskiej części, katowickiej jak i po czeskiej stronie, który został zaprezentowany na 22 kolorowych planszach.

Publikacja jest swoistym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i ze wszech miar ciekawego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czekają na czytelników wybitne postaci kultury, nauki czy techniki, bohaterzy legend i podań, nieznane lub zapomniane miejsca, i budowle, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta, czy też smakowite, śląskie potrawy. Kolorowe mapy i ilustracje oraz ciekawe, i skondensowane opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i do czytania. Każda strona atlasu to okazja do odkrycia kolejnej z ekscytujących tajemnic Górnego Śląska.

Książka w twardej oprawie, dwujęzyczna (polski i niemiecki)

Autorzy: Sebastian i Monika Rosenbaum

Grunt jest książką mającą zarówno cechy powieści historycznej, jak i dokumentalnej. Czytelnik będzie śledzić dzieje chłopskiego rodu Rothów od jego początków niemal do jego zaniku. Choć ważną część Gruntu stanowi opis historii rolnictwa na ziemi hulczyńskiej w XX wieku, nie jest to literatura faktu – pojawiają się w książce także sceny pełne niedopowiedzeń i tajemnic, a nawet elementy horroru.

 Niektóre rozdziały książki inspirowane są świadectwami uczestników opisywanych wydarzeń historycznych, między innymi brutalnej kolektywizacji w latach 50. i 60. XX wieku. Wielu chłopów straciło wówczas życie, dom, dobrze prosperujące gospodarstwa. Zniszczono odwieczną więź z ziemią, a kolejne pokolenia nie były już zainteresowane rolą. Chłopi zapłacili więc ideologii komunistycznej wysoką daninę, zapłaciła ją też ziemia.

Książka sięga również do współczesności, której metaforą jest zabetonowanie dawnych pól i dalsze uszczuplanie i tak już mało urodzajnej ziemi. Czytelnik może więc zadać sobie pytanie, czy powieściowe przekleństwo rzucone na chłopski grunt trwa do dziś, skoro szacunek do ziemi jako żywicielki prawie zupełnie zniknął ze świadomości konsumpcyjnego społeczeństwa.

Anna Malchárková (1950) poetka i pisarka, zajmująca się w swojej twórczości tematyką życia wiejskiego na Śląsku, w szczególności na Ziemi Hulczyńskiej, skąd pochodzi i gdzie żyje. Debiutowała jako poetka ze zbiorem pisanym w hulczyńskim dialekcie śląskiego (Vidime to po našemu, 2004). Największe uznanie zdobyło jej opowiadanie Grunt (2011). Wśród ważniejszych dzieł należy wymienić także Modrá barva duhy (2009), Vyhnalovec (2014) i Záhada kamenného svědka (2016).

Książka ukazała się w ramach CANON SILESIAE - Ślōnske Dzieje (nr 12).

Polska, druga połowa lat osiemdziesiątych. Upadek, beznadziejność, odrealnienie. Do naprawy rzeczywistości przystępują dziesięciolatki z górnośląskiego blokowiska i ich idole – piłkarze Ruchu Chorzów.

1989 to ciepła i zabawna opowieść o pasji, marzeniach, ambicji i sile lokalnej wspólnoty. Lekkie i zręczne połączenie wspomnień i historycznego eseju.

Grzegorz Kopaczewski, rocznik 1977, politolog, autor powieści Global nation. Obrazki z czasów popkultury i Huta.

Książka ukazała się w ramach serii CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje (nr 9).

Historyczna Książka roku 2019 w plebiscycie "Historia Zebrana" portali Histmag.org i granice.pl 

Prezentowana praca ma być próbą odejścia od czarno-białego postrzegania Niemców na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. Mimo kilku prób rekonstrukcji tego, kim byli, jak myśleli i jakimi motywacjami kierowali się Niemcy na Górnym Śląsku w tym okresie, obraz ten ciągle wydaje się niepełny. Przedstawiona biografia Hansa Lukaschka stanowi kolejny krok w kierunku zapełnienia tej luki (...)
Praca podzielona jest na cztery części. Hans Lukaschek był aktywny w różnych, w zasadzie odrębnych okresach i politycznych rzeczywistościach.
W części pierwszej omówiona została jego rola podczas plebiscytu i jego światopogląd z tego okresu. Część druga poświęcona została jego losom w okresie międzywojennym. Był w tym czasie przedstawicielem Niemiec przy Komisji Mieszanej w Katowicach, a potem nadprezydentem pruskiej Prowincji Górny Śląsk. Zmienił dalece światopogląd, stając się zaangażowanym orędownikiem interesów społeczności polskiej na tym obszarze. W części trzeciej omówiona została jego rola w Kręgu z Krzyżowej i poglądy, które podzielał z innymi dysydentami z tego środowiska. Część ostatnia poświęcona jest jego roli w powojennych Niemczech i działalności w funkcji ministra do spraw przesiedleńców. Jest w niej również mowa o sporach, jakie toczył z przedstawicielami postnarodowosocjalistycznych elit w Republice Federalnej.
(fragmenty Wstępu)