Historia Śląska

W okolicy Bruntala, na polsko-czeskim pograniczu, został zamordowany były inspektor Gestapo. Jego śmierć rozdrapuje stare rany i odsłania dawne tajemnice. Wybierzcie się do Czechosłowacji po upadku komunizmu, gdzie nie wszystko jest tak, jak to pamiętacie z historii. Czy podobne wydarzenia mogłyby mieć miejsce na terenach przyznanych Polsce po 1945 roku?

Zbliżają się pierwsze wolne wybory w Czechosłowacji po upadku komunizmu. W regionie przy granicy z Polską robi się gorąco. Ponad milion Niemców, którzy zostali tu po wstrzy­maniu wysiedleń, domaga się swoich praw. Podczas gdy w Pradze szerzy się strach przed powrotem komunistów do władzy, a w Bratysławie coraz głośniej mówi się o więk­szej autonomii, Niemcy na pograniczu stawiają czoła wyzwa­niom, które przynosi nowo zdobyta wolność.

Jak mogła wyglądać sytuacja Czechosłowacji po aksamitnej rewolucji, gdyby nie wysiedlono wszystkich Niemców Sude­ckich? Historia inspirowana prawdziwymi zdarzeniami i miejscami.

Nagroda Literacka NIKE 2021 + NIKE Czytelników 2021

Przez większość życia uważałem Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstawówce pani Chmiel grała nam na akordeonie Rotę, a ja nie miałem pojęcia, że ów plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem.
O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Liselotte.
Później była ta nazistowska burdelmama, major z Kaukazu, pradziadek na delegacjach w Polsce we wrześniu 1939, nagrobek z zeskrobanym nazwiskiem przy kompoście. Coś pękało. Pojąłem, że za płotem wydarzyła się alternatywna historia, dzieje odwrócone na lewą stronę. Postanowiłem pokręcić się po okolicy, spróbować złożyć to w całość. I czego tam nie znalazłem: blisko milion ludzi deklarujących nieistniejącą narodowość, katastrofę ekologiczną nieznanych rozmiarów, opowieści o polskiej kolonii, o separatyzmach i ludzi kibicujących nie tej reprezentacji co trzeba. Oto nasza silezjogonia.
Zbigniew Rokita

Puste krzesła to zbiór tekstów historycznych napisanych w formie literatury faktu, reportażu historycznego. Obok tego, na zawartość książki składają się eseje związane z historią Żydów pochodzących z obszaru Śląska (dominują postaci wywodzące się z Górnego Śląska) oraz podejmujące watki dziedzictwa materialnego, które pozostały na tym terenie. Cezurą czasową jest rok 1945, choć niektóre z wątków poprowadzone są do współczesności.

Zainteresowanie autora, od wielu lat zawodowo zajmującego się w swojej pracy muzealnej i publicystycznej oraz naukowej sprawami Żydów Europy Środkowej, koncentruje się na środowisku Żydów niemieckich (niemieckojęzycznych).

Strony: 216

Oprawa: miękka

Który piłkarz Górnika Zabrze złamał w trakcie kariery aż dziewięć palców? Po czyim weselu piłkarze wracali do domów w łyżce koparki? Który trener Górnika jako element treningu stosował grę w chowanego? Dlaczego żona jednego z zawodników musiała prosić o łaskę dla męża u Władysława Gomułki? Za co zabrzańscy milicjanci musieli przepraszać piłkarzy?
„Górnik Zabrze. Opowieść o złotych latach” aż skrzy się od nieznanych wcześniej anegdot i opowieści. Autor spędził wiele godzin w archiwach, przejechał pół Europy, żeby porozmawiać z legendarnymi piłkarzami i napisał niezwykłą książkę. To nie tylko historia sukcesów jednego z najlepszych klubów piłkarskich Europy. To także niesamowita opowieść o czasach, gdy brakowało wszystkiego, a w walce o największe trofea musiała wystarczyć siła charakteru, brawura i niczym nie skrępowana radość z gry.

Każdy świadomy Ślązak kojarzy nazwisko komendanta powojennego polskiego komunistycznego obozu na Zgodzie - Salomona Morela. Na rynku wydawniczym pojawiła się wstrząsająca opowieść o nierozliczonych zbrodniach popełnianych w polskim mundurze.

Czy młody Szlomo ukrywający się w oborze albo w sosnowym lesie spodziewał się, że zamieszka tuż obok obozu ogrodzonego drutem pod napięciem? I że będzie tam żyć bez strachu, za to inni będą się bać jego?
Salomon Morel: Żyd i Polak, ofiara i oprawca... W czasie wojny w bestialski sposób zamordowano jego najbliższą rodzinę. Po wojnie on sam został słynącym z okrucieństwa komendantem obozu pracy Zgoda w Świętochłowicach, w którym po upadku III Rzeszy przetrzymywano w strasznych warunkach, głodzono, gwałcono i torturowano Ślązaków. Potem był funkcjonariuszem w więzieniu dla młodocianych w Jaworznie, gdzie próbowano ich nawracać na jedynie słuszne poglądy polityczne. (...)
W obozie Zgoda Salomon Morel kazał więźniom śpiewać nazistowskie piosenki, po czym ich bezlitośnie katował. W więzieniu w Jaworznie na jego rozkaz maltretowano nastoletnich działaczy antykomunistycznego podziemia. Anna Malinowska z reporterską precyzją rekonstruuje jego życie. Od Garbowa na Lubelszczyźnie, gdzie podczas wojny zamordowano jego żydowską rodzinę, po mieszkanie w katowickiej kamienicy, które w latach 90. opuścił w pośpiechu, uciekając przed przeszłością.

Strony: 416

Autor: Anna Malinowska

Cały ten Kutz Aleksandry Klich to znakomita biografia, napisana na szybkim oddechu, zasuwająca równie dziarsko, jak żył i tworzył jej bohater. Wyszedłszy ze śląskiego familoka, w łódzkiej Filmówce - jak sam mówił - zapierdalał potwornie, żeby przetrwać i nadrobić dystans dzielący go od kolegów. Utalentowany i odważny, dzięki zakorzenieniu w śląskiej kulturze i wartościach stworzył filmy oryginalne, stanowiące w polskim kinie zjawisko absolutnie nowe. Jako artysta i polityk - prowokował swoją bezkompromisowością, ciętym językiem, jakim rozprawiał się z oponentami. Całe życie walczył o ukochany Śląsk, którego obraz przeobraził w mit, ale równie mocno angażował się w sprawy Polski, zatroskany narodowym szowinizmem, ksenofobią, populistycznym zaczadzeniem, ciągotami do państwa wyznaniowego.
Aleksandra Klich pokazuje nam Kutza, jakiego nie znamy. Nowe wydanie zostało uzupełnione o wspomnienia z ostatnich lat życia reżysera.

Zapomniane miejsca Dolnego Śląska. Sudety Zachodnie. Przewodnik. II wydanie poszerzone - 2019 rok
Trzecia odsłona naszego cyklu przewodników po miejscach, "których się nie zwiedza".
- ruiny zamków, pałaców i dworów
- zrujnowane kościoły i zbory ewangelickie, cmentarze (np. zbór ewangelicki w Żeliszowie)
- fortyfikacje, pamiątki II wojny światowej (np. mauzoleum SS w Wałbrzychu)
- zapomniane pomniki
- budynki pofabryczne, nieużywane tunele
- zniszczone osady podczas wydobycia uranu lub węgla (np. Miedzianka)
- i wiele innych, łącznie 160 miejsc, o których nawet wielu miłośników regionu nie słyszało

Na Dolnym Śląsku ilość zrujnowanych zabytków jest wprost zatrważająca. To już czwarty tom dedykowany temu regionowi.

Przewodnik poprowadzi Ciebie do miejsc, których „się nie zwiedza” i „się nie opisuje”. Zrujnowane pałace, zamki i dwory, budynki fabryczne, opuszczone kościoły, cmentarze ewangelickie, fortyfikacje, bunkry Armii Radzieckiej, dziwne pomniki, zabytki techniki.

Książka powstała z bogatego zbioru relacji zgromadzonych na stronie www.e-historie.pl. Opiekun naukowy projektu wybrał te, które uznano za najbardziej interesujące i poruszające. Autorami relacji są mieszkańcy Górnego Śląska – przedwojennej niemieckiej rejencji opolskiej oraz przynależnego do Polski województwa śląskiego, przesiedleńcy z Kresów Wschodnich oraz pozostałych obszarów Polski. Prezentowane materiały wspomnieniowe obejmują lata 1939–1945, koncentrują się na przebiegu II wojny światowej oraz pierwszych miesiącach po jej zakończeniu. Jedynie dwie z prezentowanych reminiscencji wykraczają poza tę cezurę, dotyczą bowiem osób, które m.in. ze względu na pobyt w niewoli jenieckiej wróciły na Górny Śląsk dopiero kilka lat po oficjalnym zakończeniu wojny.

Kobiety o kobietach na Górnym Śląsku to już szósty tom cyklu wydawniczego z serii Archiwum Historii Mówionej.

Inspiracją do przygotowania szóstego tomu z serii AHM stała się 100. rocznica przyznania praw wyborczych (czynnych i biernych) kobietom w Polsce i w Niemczech. Kobiety na Górnym Śląsku nieraz zmuszone były mierzyć się z trudną i skomplikowaną rzeczywistością czasów I wojny światowej, powstań śląskich, II wojny światowej i powojnia, migracji i ekspatriacji, później realnego socjalizmu, niespokojnych lat 80. czy wreszcie wolnego państwa polskiego po 1989 roku.

Znalazły się wśród nich historie opowiedziane przez kobiety żyjące w czasach burzliwych i w czasach pokoju, przedstawicielki różnych zawodów, inicjatorki życia społecznego czy kobiety zaangażowane politycznie. Relacje dokumentują i odtwarzają miniony wiek z perspektywy ich indywidualnych historii – śladów kobiecej bytności, działalności społecznej i pracy. Mają niezwykłą wręcz siłę przekazu, wyjątkową wymowę. Za sprawą wnikliwych obserwatorek codzienności i uczestniczek zdarzeń czy też w kontekście mniejszych lub większych zbiorowości, których stanowią nieodłączną część, relacje kobiet wnoszą do naszych czasów konkretny bagaż doświadczeń, nie pozostawiając nas obojętnymi wobec wydarzeń, które my – przedstawiciele współczesnego pokolenia – nierzadko usuwamy z pamięci jako odległe czy minione.

Publikacja polsko-niemiecka.

Marianne Roth urodziła się w 1920 roku w Opolu, na Górnym Śląsku, jako Marianne Freund, żydówka pochodzenia Niemieckiego. W swojej książce „Wielowarstwowy kolaż” opowiada o doświadczeniach większości niemieckich Żydów w XX wieku. Pokazuje intelektualny i społeczny status tej grupy, której rozwój zostaje powstrzymany przez nazizm, a  społeczność traci jakiekolwiek znaczenie.

Krok po kroku w napisanych wspomnieniach pokazuje jak jej ukochane miasto, kiedyś tak przyjacielskie, pełne zieleni i prowincjonalnie senne, przekształca się w upiorne miejsce, rządzone przez niemieckich nazistów. Słowami p. Roth poznajemy późniejszy, dramatyczny efekt, jaki ta zmiana wywarła na losy jej rodziny.

Autorka opowiada o swoim idyllicznie szczęśliwym czasie dzieciństwa w Opolu, które kończy się w latach trzydziestych, skomplikowanej drodze prowadzącej do ocalenia jej samej i brata, samotnej ucieczce do Australii oraz stracie swoich rodziców. Pomimo samotności oraz wielu wyrzeczeń rozpoczęła nowe życie, w którym ogromną rolę odegrała jej miłość do sztuki, która  to pozwoliła jej przetrwać trudy pierwszych lat na emigracji i późniejszą integrację z nową ojczyzną.

To nie dająca się zapomnieć, inspirująca autobiografia będąca naoczną relacją świadka rozgrywających się wydarzeń.

Niniejsza publikacja pokonferencyjna jest rodzajem monografii sytuacji panującej na Górnym Śląsku w 1920 r. Tematyczny punkt ciężkości pada w niej na kwestie obecności władz międzysojuszniczych i wojsk alianckich w regionie oraz nowe odsłony konfliktu polsko-niemieckiego, przede wszystkim II powstanie śląskie. Zagadnienia te są potraktowane z perspektywy ogólnej, regionalnej, ale także w formie lokalnych studiów przypadku (np. Gliwice, Mikołów, Tarnowskie Góry). Uzupełnieniem tych głównych tematów są studia przypadku, dotyczące m.in. nowo powołanej, polsko-niemieckiej Policji Plebiscytowej, sytuacji społeczności ewangelickiej, problemu tzw. ziemi hulczyńskiej jako obszaru konfliktu z Czechosłowacją, zaangażowania kolejarzy w Polskim Komisariacie Plebiscytowym, udziału duchownych lubelskich w kampanii plebiscytowej czy też biografii dowódców niemieckich freikorpsów.

Górny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo wyjątkowe i niezwykłe, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Górnym Śląsku, leżącym dziś zarówno w opolskiej części, katowickiej jak i po czeskiej stronie, który został zaprezentowany na 22 kolorowych planszach.

Publikacja jest swoistym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i ze wszech miar ciekawego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czekają na czytelników wybitne postaci kultury, nauki czy techniki, bohaterzy legend i podań, nieznane lub zapomniane miejsca, i budowle, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta, czy też smakowite, śląskie potrawy. Kolorowe mapy i ilustracje oraz ciekawe, i skondensowane opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i do czytania. Każda strona atlasu to okazja do odkrycia kolejnej z ekscytujących tajemnic Górnego Śląska.

Książka w twardej oprawie, dwujęzyczna (polski i niemiecki)

Autorzy: Sebastian i Monika Rosenbaum

Prezentowana praca stanowi próbę rekonstrukcji i opisu struktur, mechanizmów, obsady personalnej, a także charakterystyki działalności opolskiej PZPR z odniesieniem do ówczesnych procesów ogólnopolskich. Cezury opracowania to okres od powstania województwa opolskiego w czerwcu 1950 r., po samorozwiązanie PZPR w styczniu 1990 r., tym samym obejmują cały, blisko czterdziestoletni okres funkcjonowania Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Opolu.

„Dolny Śląsk. Atlas dla dzieci” to wydawnictwo, dzięki któremu najmłodsi oraz ich rodzice wybiorą się w fascynującą wyprawę po Dolnym Śląsku, leżącym dziś w obrębie trzech polskich województw: dolnośląskiego, lubuskiego i opolskiego. Niewielkie jego obszary znajdują się również w województwie wielkopolskim. Nie zapominajmy również o niemieckiej części Dolnego Śląska.

Atlas ten jest niepowtarzalnym przewodnikiem po kulturze, historii i geografii wielokulturowego i nadzwyczaj interesującego regionu. Na każdej z 22 kart atlasu czytelnicy znajdą wybitne postaci kultury, muzyki, nauki oraz techniki, bohaterów legend i podań, budowle, rzeźby, zapomniane lub nieznane miejsca, charakterystyczne dla regionu rośliny oraz zwierzęta czy też ważne dla regionu wydarzenia historyczne. Każda karta ukazuje jedno lub więcej miast, podobnie jest w przypadku powiatów. Barwne mapy i ilustracje oraz ciekawe i zwięzłe opisy zachęcają zarówno do oglądania, jak i czytania. Każda plansza tego wydawnictwa inspiruje do wybrania się w ekscytującą podróż po Dolnym Śląsku.