Historia Śląska

Monografia więzienia NKWD w Toszku w powiecie gliwickim, działającego od maja do listopada 1945 r. Przetrzymywano tam ok. 5 tys. osadzonych, zatrzymanych w ramach akcji "oczyszczania tyłów". Zmarło ok. 3 tys. więźniów. Publikacji towarzyszy wybór dokumentów i relacji świadków oraz zeznań osadzonych. Praca jest ilustrowana.

Autorzy: Sebastian Rosenbaum, Bogusław Tracz, Dariusz Węgrzyn

Zbiór pokonferencyjny: "Colloquium Opole 2017. W 500-lecie Reformacji. Dziedzictwo, miejsce i przyszłość chrześcijaństwa"

Redakcja: Agata Haas, Annemarie Franke, Tadeusz Siwek, Robert Wieczorek

Liczba stron: 242

Spis treści:

...

Pierwsze kompetentne i wyczerpujące opracowanie poświęcone działaniom zbrojnym Wielkiej Armii Napoleona na Śląsku, obronione jako praca doktorska na Uniwersytecie Wrocławskim. Tematyka obejmuje m.in.: opis sytuacji militarnej Śląska w 1806 r.; rozpoczęcie działań; oblężenia oraz obronę twierdz: Wrocław, Brzeg, Koźle, Świdnica, Nysa, Kłodzko i Srebrna Góra a także poczynania francuskiej administracji wojennej na Śląsku. Czytelnik znajdzie tu obszerne opisy bitew, taktyki wojsk napoleońskich oraz pruskich a także szereg informacji o historii, umocnieniach i modernizacji twierdz śląskich. Pasjonatów tematu zadowolą z pewnością aneksy zawierające dane statystyczne na temat wojsk, plany sytuacyjne bitew a także obszerna baza źródłowa. W opinii wytrawnego znawcy tematyki, prof. Jerzego Maronia z Uniwersytetu Wrocławskiego, autor wykazał się znakomitym warsztatem badawczym, w tym wyjątkową umiejętnością postrzegania tematyki w mikro i makroskali. Książka adresowana jest nie tylko do znawców i pasjonatów epoki napoleońskiej, lecz ze względu na przystępny język - do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych nie tylko dziejami Śląska, ale i Europy Środkowo-Wschodniej początku XIX wieku.

Marianne Roth urodziła się w 1920 roku w Opolu, na Górnym Śląsku, jako Marianne Freund, żydówka pochodzenia Niemieckiego. W swojej książce „Wielowarstwowy kolaż” opowiada o doświadczeniach większości niemieckich Żydów w XX wieku. Pokazuje intelektualny i społeczny status tej grupy, której rozwój zostaje powstrzymany przez nazizm, a  społeczność traci jakiekolwiek znaczenie.

Krok po kroku w napisanych wspomnieniach pokazuje jak jej ukochane miasto, kiedyś tak przyjacielskie, pełne zieleni i prowincjonalnie senne, przekształca się w upiorne miejsce, rządzone przez niemieckich nazistów. Słowami p. Roth poznajemy późniejszy, dramatyczny efekt, jaki ta zmiana wywarła na losy jej rodziny.

Autorka opowiada o swoim idyllicznie szczęśliwym czasie dzieciństwa w Opolu, które kończy się w latach trzydziestych, skomplikowanej drodze prowadzącej do ocalenia jej samej i brata, samotnej ucieczce do Australii oraz stracie swoich rodziców. Pomimo samotności oraz wielu wyrzeczeń rozpoczęła nowe życie, w którym ogromną rolę odegrała jej miłość do sztuki, która  to pozwoliła jej przetrwać trudy pierwszych lat na emigracji i późniejszą integrację z nową ojczyzną.

To nie dająca się zapomnieć, inspirująca autobiografia będąca naoczną relacją świadka rozgrywających się wydarzeń.

Damian Halmer "Władysław, książę kozielsko-bytomski (1277/1283 – ok. 1352). Ambitny władca średniowiecznego Górnego Śląska"

Górnośląskie Zeszyty Biograficzne - tom I (wspólna seria wydawnictw Illustris i Silesia Progress)

Praca Damiana Halmera poświęcona została przybliżeniu postaci nieco zapomnianego księcia kozielsko-bytomskiego, drugiego władcy tego księstwa,
czyli Władysława. Ten ambitny przedstawiciel dynastii, która wykształciła się z linii Piastów opolsko-raciborskich, do tej pory nie doczekał się swojej pełnej
biografii [...] dlatego próbę podjętą przez Halmera należy uznać za cenną, pomimo tego, że nie mamy do czynienia z pracą czysto popularnonaukową.
Autor buduje swoją narracje w sposób przejrzysty i czytelny, co jest niezwykle ważne, bo praca ta adresowana jest nie koniecznie do zawodowych badaczy,
ale wszystkich miłośników historii regionalnej – górnośląskiej. Jest napisana żywym językiem i przyjemna w odbiorze.
dr hab. Marcin Böhm, prof. UO
(Uniwersytet Opolski)

Pod koniec 1740 roku młody awanturniczy król pruski Fryderyk II rzucił rękawicę pogrążonemu w kryzysie Cesarstwu Austriackiemu. Stawką był nie tylko Śląsk, ale przede wszystkim pozycja europejskiego mocarstwa, którą postanowił wraz z nim wydrzeć prastarej monarchii Habsbugów.
Tak rozpoczął się cykl wojen, które historia zapamiętała jako wojny śląskie, a których skutki przedefiniowały układ sił w Europie i pośrednio przyczyniły się do upadku Rzeczypospolitej.
Niesprawdzona, acz popularna lokalna legenda głosi, że król nie uciekał przed pościgiem, ale się przed nim ukrył. Dokładniej: został ukryty w kadzi po zacierze przez przygodną młynarkę, która później, przebranego w mężowskie cywilne łachmany, łodzią odwiozła króla do pobliskiego Mikolina, skąd monarcha dotarł do Lewina.
Historia ta wydaje się zbyt baśniowa, by mogła być prawdziwa. Ale tylko pozornie. Osiemnasty wiek obfitował w podobne wydarzenia. Ledwie siedem lat wcześniej inny król polski, Stanisław Leszczyński, też przemierzał Europę incognito, w chłopskiej sukmanie.

Prezentowana książka to zbiór esejów, szkiców i wspomnień. Zawiera też mowę sejmową oraz próby poetyckie. Niektóre w innych wersjach, pod innymi zazwyczaj tytułami były publikowane w czasopismach „Śląsk”, „Przegląd Polityczny”, „Fabryka Silesia” oraz „Borussia”. Wszystkie jednak – jako teksty literackie – poświęcone są różnym aspektom tożsamości górnośląskiej. Są to próby zdiagnozowania, czym jest współczesny regionalizm, czym jest Górny Śląsk na początku XXI wieku, czym jest tzw. przebudzenie górnośląskie, jakie są perspektywy śląszczyzny jako języka regionalnego etc. Pewna grupa tekstów to próby sportretowania ważnych dla Autora nieżyjących już postaci górnośląskiego życia kulturalnego (Stefan Szymutko, Michał Smolorz, Jan F. Lewandowski, Feliks Netz). Niektóre eseje mają charakter teoretyczny – chodzi o poszukiwanie metody badawczej, w  której uwzględniona zostałaby zarówno dzisiejsza egzystencja ludzi identyfikujących się z Górnym Śląskiem, jak i wolna od propagandy i przekłamań perspektywa historyczna. Książkę zamyka autentyczna mowa sejmowa wygłoszona w Sejmie RP 9 października 2014 roku, ukazująca prawdziwą bezbronność śląskich myśli i jednocześnie uzasadnia tytuł całego zbioru. Swoimi refleksjami po lekturze owych „bezbronnych myśli” podzielił się z czytelnikami  w Posłowiu Ingmar Villqist.

Fotografie wykonane przed sześćdziesięciu pięciu laty przez Hansa Kramarza, wraz z ujęciami z Wrocławia i Krakowa, są unikalnym zapisem podróży przez Górny Śląsk i okolice Anno Domini 1956. Przenoszą nas w ten dziś już bardzo odległy, a wtedy mocno powojenny czas, w którym ruiny wciąż stały obok wznoszonych bloków i kamienic, a starzy mieszkańcy żyli obok nowych przybyszów poczuwających się do roli gospodarzy. To nowy, polski Górny Śląsk wciąż jeszcze będący in statu nascendi, w którym stare współistnieje z nowym, a przeszłość spotyka się z teraźniejszością komunistycznej Polski 1956 r.

Na Dolnym Śląsku ilość zrujnowanych zabytków jest wprost zatrważająca. To już czwarty tom dedykowany temu regionowi.

Przewodnik poprowadzi Ciebie do miejsc, których „się nie zwiedza” i „się nie opisuje”. Zrujnowane pałace, zamki i dwory, budynki fabryczne, opuszczone kościoły, cmentarze ewangelickie, fortyfikacje, bunkry Armii Radzieckiej, dziwne pomniki, zabytki techniki.

Zapomniane miejsca Dolnego Śląska. Sudety Zachodnie. Przewodnik. II wydanie poszerzone - 2019 rok
Trzecia odsłona naszego cyklu przewodników po miejscach, "których się nie zwiedza".
- ruiny zamków, pałaców i dworów
- zrujnowane kościoły i zbory ewangelickie, cmentarze (np. zbór ewangelicki w Żeliszowie)
- fortyfikacje, pamiątki II wojny światowej (np. mauzoleum SS w Wałbrzychu)
- zapomniane pomniki
- budynki pofabryczne, nieużywane tunele
- zniszczone osady podczas wydobycia uranu lub węgla (np. Miedzianka)
- i wiele innych, łącznie 160 miejsc, o których nawet wielu miłośników regionu nie słyszało

Pierwsze wydanie na 1.111 stronach! unikatowych dzienników Alberta Adamskiego – kupca z Kadłuba Wolnego na Górnym Śląsku, które powstały w latach 1915–1918. Rękopis poświęcony jest jego służbie wojskowej, którą w trakcie pierwszej wojny światowej odbył na froncie zachodnim (Francja)
i południowym (Bałkany), a w czasie rewolucji 1918 r. w garnizonie w Berlinie. Autor prowadził swe obszerne zapiski w języku niemieckim, skrupulatnie opisując w nich rozmaite wydarzenia oraz wprowadza nas w świat swej służby wojskowej, przede wszystkim z perspektywy żołnierskiej codzienności oraz żołnierskich przeżyć i emocji.

Dzienniki Alberta Adamskiego w formie dwujęzycznej,  polsko-niemieckiej książki, która nie powstałaby bez manuskryptu zachowanego w zbiorach Izby Regionalnej w gminie Zębowice. Zapiski Adamskiego nie zostały nigdy wcześniej wydane i niewątpliwie mają ogromną wartość dla regionalistyki górnośląskiej oraz badań nad pierwszą wojną światową. Znajdziemy w nich bezpośredni, szczery i autentyczny przekaz nienaznaczony wojenną ani powojenną propagandą czy cenzurą.

Album zdjęć Jana Czypionki. ze słowem wstępnym dr Beaty Piechy-van Schagen z Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny” w Chorzowie, Mirosława Neinerta z Tetaru Korez, Tomasza Wilusia Wilka oraz Autora.

To fotografia uliczna nakierowana wyraźnie na portret socjologiczny. I co być może najważniejsze – unikam koloru. Po pierwsze, nie do końca odróżniam barwy, po drugie, uważam fotografie czarno-białe za bardziej autentyczne, mimo że świat czarno-biały przecież nie jest.
Ktoś kiedyś pod moimi fotografiami z zaniedbanych dzielnic śląskich miast napisał, że znajduje w nich czułość, jaką obdarzam swoich bohaterów. Ja sam nazywam to hołdem albo ukłonem, lub też estymą.
Przed jedną ze swoich wystaw tak pisałem w katalogu, co praktycznie bez zmian mogę powtórzyć dzisiaj tutaj, w tym albumie:
„Bez kolorów, bo w starych zapomnianych dzielnicach, wysłużonych fabrykach i kopalniach jest tylko szarość i czerń... Takie są dziś robotnicze osiedla Górnego Śląska. Wyeksploatowane, zaniedbane, bez perspektyw. Tam, gdzie działają jeszcze kopalnie i zakłady jest inaczej, ale w każdym mieście są opuszczone ulice, pełne pustostanów i ruin. Bardzo często przesiedlani są tam ludzie z innych miast, których z różnych powodów nie stać na płacenie czynszu. Tworzą się w ten sposób enklawy biedy i patologii. Koegzystują z miejscowymi, którzy ze łzą woku wspominają czasy świetności takich miejsc jak Lipiny, Chropaczów, Kaufhaus, Kolonia Zgorzelec, Bobrek...
Tylko szarość i czerń... Ale ci, którzy tam mieszkają i mają pracę, nie uskarżają się na zły los. Zachowują radość życia i przywiązanie do tradycji”.

Ze wstępu Autora

Nagrodzona w V Ogólnopolskim Konkursie Dziennikarskim im. Krystyny Bochenek "Opowieść górnośląska" Alojzego Lyski już w wersji książkowej.

Historia rodziny śląskiej, fragment historii Górnego Ślaska opowiedziana oczami zwykłej Ślązaczki spod Pszczyny. Hanka snuje historię realną, momentami tragiczną czasami śmieszną, momentami poruszającą. Przeplatającą wątki osobiste - dwa małżeństwa, czterech synów z historią Górnego Śląska. Czasy pruskie, plebiscyt, powstania oraz okres II wojny światowej, okres powojenny PRLU, Bez osądu pokazuje niejednoznaczność ludzkich wyborów i koloryt życia w tych niełatwych czasach.

Twarda oprawa, 60 stron, ilustrowana przez Romana Nygę.

Link do spektaklu: https://vod.tvp.pl/teatr-telewizji,202/mianujom-mie-hanka,1867758

Jako terytorium Górnego Śląska autorzy przyjęli obszar następujących, funkcjonujących w pierwszej połowie XX w. jednostek administracyjnych: niemieckiej prowincji górnośląskiej, polskiego województwa śląskiego oraz czechosłowackiego kraju śląskiego. Poszczególne zagadnienia przedstawione zostały na mapach w formie diagramów oraz symboli. Istotną rolę pełni kolor wyróżniający terytoria poszczególnych państw oraz narodowości. W zależności od tematyki i formatu mapy (dwustronicowe, jednostronicowe) reprezentują różny stopień szczegółowości.

• Czarna księga prasy śląskiej t.1-2

  tom 1- Górny Śląski, tom 2- Śląsk Cieszyński, Prasa niemiecka

  Red. Joachim Glensk

  Opole: PIN, 2006-2007

  ss. t.1-591, t.2-224

• Format B5

• Oprawa twarda

Opolskie księżne i księżniczki były kobietami niezwykle dzielnymi. W sytuacjach koniecznych potrafiły walczyć o władzę dla siebie i swoich synów. Były energiczne i przedsiębiorcze, potrafiły skutecznie prowadzić politykę zmierzającą do rozwoju gospodarczego swego księstwa. Były pobożne i miłosierne, hojne wobec Kościoła i potrzebujących, odpowiadały na potrzeby społeczne ówczesnego świata. Miały świadomość swojej wartości, czego dowodem są zachowane pieczęcie. Znakomicie wywiązywały się z roli matki, większość z nich urodziła po kilkoro dzieci (rekordzistka nawet dziesięcioro). Te, które zdecydowały się pójść do klasztoru, służyły Bogu najlepiej jak umiały, niejednokrotnie pełniąc najwyższe urzędy klasztorne. Podążały za ówczesnymi nowinkami modowymi, ubierały się według najlepszych wzorów płynących z Europy zachodniej, co widać na zachowanych (nielicznych wprawdzie) nagrobkach. Były dumne i władcze, skromne i pokorne – i jako takie powinny stać wzorem do naśladowania, także dla współczesnych. Jedna z nich (Wiola) przyczyniła się do powstania Opola. Inna (Eufrozyna) była matką króla (Władysława Łokietka), jeszcze inna (Estera? Grzymisława?) omal nie została królową Polski, a kolejną próbowano wynieść na ołtarze (Katarzyna).

Polsko-niemieckie wydawnictwo z reprodukcją kolekcji pocztówek dra Spałka, z syntetycznym obrazem dziejów annogórskiego sanktuarium, skreślonego przez ks. prof. E.Mateję, oraz interesującym rozważaniem krajobrazowo-przyrodniczym jest bardzo oryginalną i godną polecenia książką, która może być pięknym podarunkiem dla każdego.

Twarda oprawa