Historia Śląska

W okolicy Bruntala, na polsko-czeskim pograniczu, został zamordowany były inspektor Gestapo. Jego śmierć rozdrapuje stare rany i odsłania dawne tajemnice. Wybierzcie się do Czechosłowacji po upadku komunizmu, gdzie nie wszystko jest tak, jak to pamiętacie z historii. Czy podobne wydarzenia mogłyby mieć miejsce na terenach przyznanych Polsce po 1945 roku?

Zbliżają się pierwsze wolne wybory w Czechosłowacji po upadku komunizmu. W regionie przy granicy z Polską robi się gorąco. Ponad milion Niemców, którzy zostali tu po wstrzy­maniu wysiedleń, domaga się swoich praw. Podczas gdy w Pradze szerzy się strach przed powrotem komunistów do władzy, a w Bratysławie coraz głośniej mówi się o więk­szej autonomii, Niemcy na pograniczu stawiają czoła wyzwa­niom, które przynosi nowo zdobyta wolność.

Jak mogła wyglądać sytuacja Czechosłowacji po aksamitnej rewolucji, gdyby nie wysiedlono wszystkich Niemców Sude­ckich? Historia inspirowana prawdziwymi zdarzeniami i miejscami.

SZTUKA DAWNEGO OPOLA

red. naukowa B. Czechowicz, J. Filipczyk, A. Kozieł
Dotychczasowe naukowe opracowania niemieckie i polskie dot. sztuki Opola były wyłącznie inwentarzami zabytków lub pisanymi na ich podstawie pracami popularnymi. Konferencja „Sztuka dawnego Opola” (zorganizowana w dn. 29- 30.09.2016 przez Muzeum Śląska Opolskiego, Instytut Historii UO, Instytut Historii Sztuki UWr, Polskie Towarzystwo Historyczne O/Opole i Archiwum Państwowe w Opolu), której celem było zebranie obecnego stanu wiedzy o dokonaniach artystycznych na terenie Opola w jego dawnych, lokacyjnych granicach (z przedmieściami, w tym z monastycznym suplementem miasta, jakim było opactwo Norbertanek w Czarnowąsach), jak i rozrastającego się Opola doby industrialnej, przyniosła szereg ważnych tekstów problemowych omawiających dzieje sztuki miasta, położono przy tym nacisk na mniej znane zagadnienia doby baroku, XIX i XX w. Autorzy badań historycy sztuki, historycy i architekci z różnych ośrodków zaprezentowali wyniki swoich prac podczas konferencji, jednak z przyczyn oczywistych, w ten sposób dotrzeć można było jedynie do wąskiego grona odbiorców.

Autor przemierza górskie i podgórskie rejony Śląska zafascynowany specyficzną atmosferą wielu miejsc romantycznie położonych, owianych zapomnianymi już historiami i legendami. Magia tych miejsc związana jest nie tylko z działalnością Ducha Gór, czy tajemniczych Walonów, tworzona jest także współcześnie przez ludzi w Śląsku zakochanych, swoją nieprawdopodobną pasją budujących nową historię tych ziem.

Autor podaje przykłady takich działań, wskazuje ludzi, którzy próbują połączyć wspaniałą przeszłość Śląska z dążeniami jego nowych mieszkańców, którzy korzenie swe w tej ziemi magicznej mocno już zapuścili. Tacy artyści jak Olga Tokarczuk, Henryk Waniek, ich dzieła, dają gwarancję, że ten piękny kraj czeka świetlana przyszłość.

Jan Hahn – honorowy prezes Przymierza Śląskiego. Autor wydawnictw związanych z historią i kulturą Śląska: „Ilustrowana historia Śląska w zarysie”, „Lux ex Silesia”, „Śląsk w Europie”. Pisze artykuły do prasy lokalnej („Gwarek”, „Montes Tarnoviciensis”) i regionalnej („Nowiny Rybnickie”). Z wykształcenia filolog słowiański (serbskochorwacki na UJ). Tłumacz z tego języka.

Górny Śląsk: zapomniane obiekty industrialne, familoki, cmentarze, pałace... Jaką historię mogą nam opowiedzieć? Gospodarczo XX wiek był dla Śląska czasem spektakularnego rozwoju i niezwykłej transformacji. Na początku stulecia schludne ulice miast i miasteczek tętniły życiem. Wspaniałe, majestatyczne kamienice i gmachy użyteczności publicznej wyrastały jak grzyby po deszczu. Rozwijał się przemysł, mnożyły się fortuny. W głowach miejscowych architektów powstawały śmiałe koncepcje modernizacji Katowic, Gliwic, Bytomia, Zabrza. Pomysły te pozostały jednak w sferze planów, politycznie bowiem XX wiek był czasem zawieruchy. Przyniósł dwie wojny światowe, przesunięcia granic, wielkie migracje. Zmieniło się wszystko, włącznie z własnością i przeznaczeniem miejscowych budynków. Niektóre z nich pozostały żywe, w ten czy inny sposób służyły kolejnym pokoleniom mieszkańców regionu. Inne popadły w zapomnienie i dziś straszą pustymi oczodołami okien i osypującym się ze ścian tynkiem. Książka Kamila Iwanickiego stanowi próbę ponownego ożywienia tych fantomowych, zapomnianych miejsc. Kolejna po bestsellerowych Familokach pozycja w dorobku autora jest równocześnie opowieścią o ludziach, którzy niegdyś żyli na Górnym Śląsku; albo opuścili swój Heimat dobrowolnie, albo zostali do tego przymuszeni. To zbiór historii z różnych czasów, zapis dociekań autora, od lat badającego fenomen i specyfikę Górnego Śląska przez pryzmat geografii, przemysłu, architektury i społeczności, której poszczególni członkowie wywarli przemożny wpływ na charakter regionu. Znakomity pretekst do samodzielnego eksplorowania śląskich tajemnic, które wciąż czekają na odkrywców. Oto ostatnie ślady Heimatu: zapomniane miejsca Górnego Śląska

Pozycja ta jest kolejną publikacją , która ukazuje bogate, śląskie dziedzictwo kulturowe, historyczne i krajobrazowe. Niezwykle szczegółowo i z wielką skrupulatnością opisano w niej losy Dolnego i Górnego Śląska, podkreślając niezwykłą rozmaitość tego regionu.

Oryginalnie album autorstwa Roswithy Schieb urozmaicony o fotografie śląskiego artysty Marka Maruszczaka, ukazał się w niemieckiej wersji językowej. Celem przetłumaczenia i wydania tej pozycji książkowej była chęć zaprezentowania szerokiemu gronu odbiorców niezwykłej różnorodności Śląska. Różnorodności, którą odnaleźć możemy zarówno w śląskiej obyczajowości i zwyczajach, jak i w śląskich pejzażach, krajobrazach a nawet języku.

Publikacja ta, nie tylko zwraca szczególną uwagę na bogate dziedzictwo kulturowe, literackie i historyczne regionu, ale przede wszystkim, skłania czytelników do refleksji nad pięknem i wyjątkowością śląskiej krainy.

Książka jest opowieścią o niezwykłych losach rodziny Gretschel, ale przede wszystkim o walce Jürgena Gretschela o poszanowanie historii Ziemi Dolnego Śląska przez nowych mieszkańców tej ziemi.

Publikacja zawiera opis jego rodziny, obrzędów Dolnego Śląska oraz ilustrowaną fotografiami część kucharska poświęcona tradycyjnym potrawom.

Język: polski i niemiecki

Ułamek sekundy, sekunda, może dwie… Charakterystyczny dźwięk migawki aparatu fotograficznego, czas zatrzymuje się w miejscu… Powstaje niepowtarzalne odbicie rzeczywistości utrwalone na kliszy – odcisk autora i chwili, ciągu zdarzeń, historii osobistych, historii obiektów czy piękna otaczającej przyrody. Powstaje konkretny wycinek świata.

Paul Rother – kowal, pasjonat i samouk, niestrudzony piechur i podróżnik. Urodzony w Orzegowie, ale trwale związany z Bytomiem. Przez wiele lat pracował w kuźni kopalni „Hohenzollern” (później: „Szombierki”). Fascynowała go historia, astronomia, geologia, ale przede wszystkim w sposób skrupulatny rejestrował, studiował i dokumentował rzeczywistość za pomocą soczewki aparatu, tworząc własne światy.

Jakie więc są śląskie światy Paula Rothera? To obrazy Śląska i ze Śląska, obrazy czasu, ludzi i miejsc, często tych, których już nie ma. Najwięcej fotografii dotyczy właśnie najbliższej okolicy: rodzinnego Orzegowa, Szombierek, które stały się jego domem przez większą część życia, oraz okolic Bytomia. W spuściźnie Rothera nie brak również zdjęć z dalszych wypraw turystycznych. Wszystkie bez wyjątku odbywał po Górnym i Dolnym Śląsku, pogłębiając swoje poczucie estetyki i społeczną wrażliwość – z aparatem przy źrenicy i z notatnikiem w ręku.

Prezentowane w dwujęzycznym albumie fotografie ukazują piękno śląskich krajobrazów i architektury oraz zachwyt nad codziennością: wielopokoleniowe rodziny, roześmiane dzieci, pogodni staruszkowie, kobiety i mężczyźni w czasie pracy i odpoczynku. Odznaczają się przy tym niezwykłą estetyką światła, zatrzymaną w odcieniach czerni i bieli.

Życie Alojzego Lyski jest kwintesencją śląskiego losu. Szczególnie pokolenia, którego biografia zaczynała się podczas II wojny światowej, trwała przez cały PRL i wchodziła w fazę regionalnego renesansu po 1989 roku. Lysko trwa nieustannie przy Śląskim Słowie: od opowiadania Ślązak opublikowanego pół wieku temu, przez głos radnego i posła, po jego sceniczne ex cathedra. Można się z nim nie zgadzać, ale trzeba go – gdy mówi się o śląskiej tożsamości – znać.

V tom dwujęzycznej, polsko-niemieckiej serii „Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności” pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz.

Tak samo jak poprzednie tomy, również ten obejmuje stosunkowo obszerne biogramy ok. 80 wybitnych Ślązaków, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w wielu różnych dziedzinach.

Tom otwiera biogram profesora Rudolfa Abichta, slawisty, orędownika języka górnośląskiego, zawiera też prezentacje sporej grupy mało znanych malarzy, rzeźbiarzy, muzyków, a także wybitnych aktorek i śpiewaczek, m. in. biogram  śpiewaczki Rose Ader, kochanki Pucciniego.

VI tom dwujęzycznej, polsko-niemieckiej serii „Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności” pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz.

Tak samo jak poprzednie tomy, również ten obejmuje stosunkowo obszerne biogramy ok. 80 wybitnych Ślązaków, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w wielu różnych dziedzinach.

VII tom dwujęzycznej, polsko-niemieckiej serii „Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności” pod redakcją prof. Joanny Rostropowicz.

Tak samo jak poprzednie tomy, również ten obejmuje stosunkowo obszerne biogramy ok. 80 wybitnych Ślązaków, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w wielu różnych dziedzinach.

"ŚLŌNZŎKI. Autentyczne, traumatyczne, nieocenzurowane wspomnienia Ślązaków z lat 1939-1956" to najnowsza książka Mariana Kulika.

Kilkanaście rozmów z pokoleniem, które odchodzi, a które doświadczyło na własnej skórze dramat lat 1939-1956.

Lektura kilkunastu wstrząsających przekazów zamieszczonych w niniejszym tomiku nie należy ani do  łatwych, ani przyjemnych: to po prostu ego-dokumenty ilustrujące przemilczane lub zafałszowane fakty nie tak znowu dawnej, jakże tragicznej historii Górnego Śląska. Jeśli się weźmie pod uwagę, że pokolenie, które było świadkiem rzeczonych wydarzeń  już odchodzi, to nie sposób bagatelizować znaczenia tych relacji.

Wspomnienia rozmówców Mariana Kulika dotyczą tych wydarzeń, które rozegrały się na ich oczach od pamiętnego roku 1921 aż do czasów po drugiej wojnie światowej. Czytamy zatem o przeżyciach Ślązaków, których udziałem były upokorzenia doznane w autonomicznym województwie śląskim po podziale Górnego Śląska, o powrocie w 1939 roku w granice państwa pruskiego i przede wszystkim o tym, co spotkało Ślązaków w roku 1945 – o niewyobrażalnych zbrodniach popełnionych przez Armię Czerwoną, a następnie o dotkliwej i jakże bolesnej dla większości Ślązaków działalności władz polskich.

Ze wstępu prof. Joanny Rostropowicz

Niniejszą publikację rocznicową chcemy dedykować budynkowi Teatru Ziemi Rybnickiej, opisując historię od najwcześniejszych idei jego powstania, aż po ostateczną formę, którą podziwiamy obecnie. Opowiemy także o ludziach, którzy przyczynili się do jego realizacji, działając w zmieniających się uwarunkowaniach politycznych, ekonomicznych i społecznych (…). W strukturze książki odzwierciedliliśmy chronologię powstawania dzieła – od najwcześniejszych koncepcji, aż po stan obecny. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż historia obiektu nie ogranicza się do 60 lat istnienia i działalności Teatru Ziemi Rybnickiej, ale sięga początków XX wieku, kiedy pojawiły pierwsze idee jego budowy.

Monografia więzienia NKWD w Toszku w powiecie gliwickim, działającego od maja do listopada 1945 r. Przetrzymywano tam ok. 5 tys. osadzonych, zatrzymanych w ramach akcji "oczyszczania tyłów". Zmarło ok. 3 tys. więźniów. Publikacji towarzyszy wybór dokumentów i relacji świadków oraz zeznań osadzonych. Praca jest ilustrowana.

Autorzy: Sebastian Rosenbaum, Bogusław Tracz, Dariusz Węgrzyn

Zbiór pokonferencyjny: "Colloquium Opole 2017. W 500-lecie Reformacji. Dziedzictwo, miejsce i przyszłość chrześcijaństwa"

Redakcja: Agata Haas, Annemarie Franke, Tadeusz Siwek, Robert Wieczorek

Liczba stron: 242

Spis treści:

...